Pages

Catagory

Powered by Blogger.

Action Moves




Sirak Tana Tan - New Song - Jyoti Magar


चीनले पेट्रोल र ग्यासको व्यापारका लागि लागि शुल्क यातायात


चीनले पेट्रोल र ग्यासको व्यापारका लागि लागि शुल्क यातायात तथा अन्य प्रविधिबारे विस्तृतमा अध्ययन गर्न नेपाललाई सुझाब दिएको छ । नेपालबाट सोबारे अध्ययन गर्न आयल नियमका दुई अधिकारी शुक्रबारै बेइजिङ आइपुगेका छन् । त्यस्तै, चीनले उपहारस्वरूप नेपालको उत्तरी क्षेत्रलाई थप इन्धन उपलब्ध गराउने भएको छ । चीन र नेपालको उच्चस्तरीय तहमा पेट्रोल र ग्यासमा दीर्घकालीन व्यापार गर्ने सहमतिसँगै चीनबाट इन्धन भित्रिने पक्का भएको छ ।
भारत र चीनबीच नेपाल हुनु फाइदामूलक
उनले भारत र चीनको बीचमा रहेको नेपालको भौगोलिक अवस्थितिको बेफाइदाभन्दा फाइदा बढी भएको पनि बताए । ‘यी दुवै देशको बीचमा हुनु नेपालको फाइदाको विषय हो,’ उनले भने, ‘६० वर्ष पुगेको छ, अब हामीले हाम्रो सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउने प्रयास गर्नुपर्छ ।’ नेपालमा चीन र भारतको प्रतिस्पर्धा भइरहेको भन्ने प्रश्नमा विदेशमन्त्री वाङले चीन र भारत आपसी हितका लागि दुवै देशले सहकार्य गरिरहेको बताए । आजको नयाँ पत्रिका दैनिकमा खबर छ ।
तीन देशबीच ‘विन–विन’को अवस्था हुने गरी सहकार्य
चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङले नेपाल भारत र चीन हिमाल र नदीले जोडिएका र प्राकृतिक रूपमै विकासको साझा साझेदार भएको उल्लेख गर्दै तीन देशले ‘विन–विन’को अवस्था हुने गरी सहकार्य गर्नुपर्ने बताए । ‘चीनले सधैँ आकार जे भए पनि देश बराबर हुने विषयमा एड्भोकेसी गर्दै आएको छ । अर्काे मुलुकलाई सधैँ बराबरको व्यवहार गर्छ । यसमा भारतको पनि त्यही नीति र प्राक्टिस रहँदै आएको हाम्रो विश्वास छ,’ उनले अगाडि भनेका छन् ।

पेट्रोलको लाइनमा बस्न गएका दुईको मृत्यु

काठमाडौं, ११ पुस ।  पोखरामा पेट्रोलको लाइनमा बस्न गएका दुई जनाको दुर्घटनामा परी शुक्रबार बिहान मृत्यु भएको छ । मृत्यु हुनेमा पोखरा–१ञ्६ बाटुलेचौरका सुशील कार्की र विवेक खवास रहेका छन् । उनीहरु चढेको मोटरसाइकल पोखरा–१ सिम्पानिस्थित लामपाटनको सडकमा पार्किङ गरिराखेको ट्याक्टरमा ठोक्किएको थियो । एकजनाको घटनास्थलमै र अर्का एकको उपचारको लागि लैजाने क्रममा बाटोमा मृत्यु भएको प्रत्यक्षदर्शीले बताएका छन् ।

टेलिकमको ब्यालेन्स ट्रान्सफर सुविधा नयाँ तरिकासहित फेरी सुरु, यसरी गरौं ब्यालेन्स ट्रान्सफर

नेपाल टेलिकमले केही समयको अन्त्रालपछि पुनः ब्यालेन्स ट्रान्सफर सुविधा सुरु गरेको हो । यसअघि प्राविधिक समस्याका कारण रोकिएको यो सुविधा टेलिकमले पुनः सुरु गरेको हो । ग्राहकहरुको सुविधालाई मध्यनजर गर्दै सेवा पुनः सुरु गरिएको टेलिकमका सहप्रवक्ता डिल्लीराम अधिकारीले जानकारी दिए । उनका अनुसार अब ब्यालेन्स ट्रान्सफर गर्दा पैसाको ठाउँमा सिधै पैयाँ लेखे पुग्नेछ । यसअघि १० रुपैयाँ ब्यालेन्स ट्रान्सफर गर्दा १००० पैसा लेख्नुपर्ने भएपनि अब १० रुपैयाँ ट्रान्सफर गर्दा १० मात्रै लेखे पुग्नेछ । एक पटकमा १० देखि १ सय रुपैयाँसम्म र एक दिनमा ५ पटकसम्म एउटा नम्बरबाट ब्यालेन्स ट्रान्सफर गर्न सकिने टेलिकमले जनाएको छ । ब्यालेन्स ट्रान्सफर गर्नका लागि *422*security code no*phone no* Rs# डायल गर्न सकिनेछ ।

Christmas Day Special - Beautiful

Christmas

फेसबुकमा यो पोष्ट शेयर गरेबापत ४.५ मिलियन डलर पाउने

फेसबुकका सिईओ मार्क जुकेरबर्गले आफ्नो छोरीको जन्मपश्चात फेसबुक प्रयोगकर्तालाई ‘फेसबुक’ विश्वकै शक्तिशाली सञ्चार माध्यम बनेको भन्दै प्रयोगकर्तालाई धन्यवाद दिएको आफ्नो पोष्ट शेयर गरेबापत भाग्यशाली हजार जनालाई लाखौँ डलर दिने विषय अहिले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा भाइरल बनेको छ । आफ्नो उक्त पोष्ट शेयर गरेबापत हजार जना भाग्यशाली प्रयोगकर्तालाई ४.५ मिलियन डलर दिइने जुकेरबर्गले आफ्नो पोष्टमा समेत जानकारी गराएको छ ।  फेसबुकमा मार्कजुकेरबर्गको नाममा गरिएको पोष्ट यस्तो छ - Can't wait to see who the lucky recipients are...According to Good Morning America, Not a hoax! Mark Zuckerberg has announced that he is giving away $45 billon of Facebook stock. What you may not have heard is that he plans to give 10% of it away to people like YOU and ME! All you have to do is copy and paste this message into a post IMMEDIATELY. At midnight PST,Facebook will search through the day's post and award 1000 people with $4.5 million Each as a way of saying thank you for making Facebook such a powerful vehicle for connection. ‪#‎Markzucukerberg

Class 11 Summery - Compulsory English

Summery of Class 11 [Compulsory English]




































Thesis for Master Degree (थेसिस नेपालीमा)

;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL

lqe'jg ljZjljb\ofno lzIffzf:q ;ª\sfo cGt{ut z}lIfs of]hgf
tyf Joj:yfkg ljifo :gftsf]Tt/ -Pd =P8=_ tx
låtLo jif{sf] cf+lzs cfjZostf
kl/k"lt{sf] nflu k|:t't


zf]wkq


zf]wstf{{
lbks axfb'/ s'dfn 
Pd= P8 =-bf]>f] jif{_
SofDk; btf{ g+= 
k/LIff /f]n g+= 
lq= =lj== btf{ g+= 
================================ SofDk;
==================================
=================










































s[t1tf–1fkg
k|:t't zf]wkq lqe'jg ljZjljb\ofno, lzIffzf:q ;+sfo cGt{ut z}lIfs of]hgf tyf Joj:yfkg ljifosf] :gftsf]Q/ tx låtLo jif{sf] cfjZostf kl/k"lt{sf nflu tof/ kfl/Psf] xf] . of] zf]wkq ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL cWoog;Fu s]lGb|t /x]sf] 5 .
o; zf]wkq tof/Lsf qmddf cfˆgf] Jo:t ;dosf afah'b klg cfˆgf] cd"No ;do k|bfg u/L dfu{ lgb]{z ul/lbg' eO{ o; zf]wkqsf] k|f?k tof/ kf/L cWoog sfo{nfO{ ;kmn kfg{ ;xof]u, ;Nnfx Pjd\ n]vgsf qmddf cd"No ;'emfj Pjd\ s'zn lgb]{zg ug{'x'g] zf]w lgb]{zs u'? Pjd\ ljefuLo k|d'v ;=k|f= >L sNkgf nD;fnk|lt xflb{s cfef/ Pjd\ s[t1 tf1fkg ug{ rfxfG5' .
o; zf]wsfo{ cWoog k"/f ug{ cfjZos ;"rgf pknAw ug{ d2t k'¥ofpb} k|ZgfjnLn] dfu] cg';f/ pQ/ lbg'x'g] tyf cGt/jftf{ tyf 5nkmndf ;xefuL x'g'x'g] ;DalGwt ljb\ofnosf k|frfo{x?, lzIfsx?, ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfx? / ;DalGwt ljb\ofnosf ljb\ofyL{x?k|lt s[t1 5' . cfˆgf] cd"No ;do, >d / wg vr{ u/]/ pRr lzIff k|fKt ug{] cj;/ P+j k|]/0ff lbg'x'g] dftflktfHo"k|lt ;b}j C0fL 5' . o;sf] ;fy} cWoogsf] qmddf plrt jftfj/0f lbO{ ;xof]u ug]{ >LdtL >[hgf >]i7, 5f]/L ;kmntf >]i7, 5f]/f z'ne >]i7 ;fy} efO{ >j0f s'df/ >]i7, a'xf/L l;Gw' >]i7, ;fgf] 5f]/f ;Gb]z >]i7 ;fy} alxgL nIdL >]i7nfO{ xflb{s wGojfb lbg rfxG5' .
cfjZos k':ts pknAw u/fO{ ;xof]u ug]{ SofDk; k|zf;g / nfOa]|/Lk|lt klg cfef/L 5' ;fy} z'4fz'4L x]/L ;xof]u ug{'x'g] >L hd'gf clwsf/LHo"nfO{ wGojfb 1fkg ub{5' . cGTodf l56f] 5l/tf] / k|efjsf/L 9+un] zf]wkqsf] sDKo'6/ 6fO{k u/L ;xof]u k'¥ofpg' x'g] >L lzj zfxLHo"nfO{ wGojfb k|bfg ub}{ ;ª\slnt ;fdfu|Lx?nfO{ xf]l;of/Lk"j{s 6ª\sg ul/lbg] cfO{=l6= sDKo'6/ OlG:;Ro"6sf k|f]k|fO6/ lbks s'dfnk|lt xflb{s wGojfb lbg rfxG5' . o; zf]wsfo{ ;DkGg ug{sf nflu k|ToIf tyf ck|ToIf ?kdf ;xof]u ug{'x'g] ;Dk"0f{ ;+3;:yf / dxfg'efjk|lt s[t1tf 1fkg ub{5' . cGtdf of] zf]wkqsf] cfjZos d"NofÍgsf nflu cflbslj efg'eQm SofDk; lzIffzf:q ;+sfo lzIff ljefu ;dIf k|:t't ub{5' .
ldlt M ===========================                                           ==============================
zf]w;f/
lqe'jg ljZjljb\ofno lzIff zf:q ;ª\sfo cGt{ut z}lIfs of]hgf tyf Joj:yfkg ljifo :gftsf]Q/ tx låtLo jif{sf] cfFlzs cfjZostf kl/k"lt{sf] nflu ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL zLif{ssf] zf]w;f/ tof/ kf/LPsf] 5 . o; cWoogsf] d'Vo p2]Zo ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLsf] klxrfg u/L cfO{ kg]{ ;d:of / ltgsf] ;dfwfgsf] pkfo kQf nufpg' xf] .
o; cWoogsf] p2]Zo k"/f ug{ tgx'F lhNnfleq /x]sf 3fFl;s'jf uf=lj=;= / alGbk'/ gu/kflnsfsf] ;Dk"0f{ If]qsf] k|ltlglwTj x'g] u/L 3fFl;s'jf uf=lj=;= / alGbk'/ gu/kflnsfsf hDdf rf/ j6f ;+:yfut ljb\ofnox? dWo]af6 ;fdfGo ;Defjgfo'Qm gd"gf 5gf]6 ljlwsf] cfwf/df rf/ j6f ljb\ofnox? 5gf]6 u/LPsf] 5 . gd"gf 5gf]6df k/]sf ljb\ofnosf k|frfo{, lzIfs, ljb\ofyL{ / ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfnfO{, gd"gfsf] ?kdf lnP/ tYofÍ ;+sng u/LPsf] 5 . ;+slnt tYofÍsf] j}wtf / ljZjf;lgotf sfod ug{ ;d"xut 5nkmn, cGt/jftf{, k|ZgfjnL, ljb\ofno cjnf]sg, b:tfj]h, k'g/fjnf]sgsf] cfwf/df tYofÍnfO{ ljZn]if0f u/LPsf] 5 . o; zf]w cWofkgnfO{ kfFr kl/R5]bx?df afFl8Psf] 5 . klxnf] b]lv kfFrf} ;Dd qmdz kl/ro, ;DalGwt ;flxTosf] ;ldIff, cWoog ljlw, tYofÍsf] JofVof tyf ljZn]if0f, k|fKtL, lgisif{ / ;'emfjx? 5g\ .
cWoog sfo{df tYofÍ tyf ;"rgf ;+sngsf nflu cGt/jftf{ k|ZgfjnL, ljb\ofno cjnf]sg, 5nkmn tyf ljb\ofno clen]vsf] k|ToIf cWoog h:tf ;fwgsf] k|of]u ul/Psf] 5 . ;+:yfut ljb\ofnosf] z}lIfs P+j Joj:yfksLo kIf k"0f{ ?kdf ;d'bfosf] lgu/fgL k|frfo{sf] lgb]{zg, ;+u7g / Joj:yfkgdf rn]sf] kfOof] . ljb\ofnosf] z}lIfs P+j Joj:yfksLo kIfnfO{ dha'b agfpg k|frfo{ / ;d'bfo g} nflu k/]sf] kfOof] . h;sf] sf/0fn] ubf{ k|j]lzsf k/LIffsf] glthf /fd|f] /x]sf] kfOof] . o;df k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] dxTjk"0f{ e"ldsf v]n]sf] dx;'; u/Lof] . k|frfo{n] canDag ug]{ z}nL s]xL k|hftfGqLs / a9L cfb]zfTds /x]sf] cWogsf] qmddf kfOof] . z}lIfs u'0f:t/ clej[l4sf nflu jftfj/0f lgdf{0f ug]{ k|frfo{, lzIfs, cleefjs / ljb\ofyL{x?sf] ;xsfo{df a9L hf]8 lbO{ k|frfo{n] sIff cjnf]sg, cltl/Qm lqmofsnfkdf ;xof]u Pjd\ ;befj, ;/f]sf/jfnf kIf;Fu e]63f6 P+j s'/fsfgL cflb kIfsf] k|efjaf6 lzIfs ;+Vof lgwf{/0f ug{, cfjZos z}lIfs ;fdfu|L Joj:yfkg ug{, cfly{s kIfsf] Joj:yfkgdf ;sf/fTds k|efj kf/]sf] kfOof] . zf]w cWoogsf] qmddf z}lIfs P+j Joj:yfksLo lqmofsnfkdf ;sf/fTds k|efj kf/L z}lIfs u'0f:t/ clej[l4 ug{ k|frfo{ ;dIf y'k|} r'gf}tL P+j ;d:ofx? /x]sf] kfO{G5 . cfly{s ;d:of, ef}lts ;d:of, cleefjsdf r]tgfsf] cefj, lzIfs sd{rf/L Joj:yfkg h:tf ;d:ofx?n] k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kf/]sf] kfOof] . ljb\ofnosf k|frfo{n] ljb\ofyL{ cg'zf;g sfod ug{ v]n]sf] e"ldsf k|;+zlgo b]lvG5 . o;nfO{ ;fd'bflos ljb\ofnon] cjnDag ug{' kg]{ b]lvG5 . ;fy} k|frfo{af6 x'g] sIff cjnf]sg / k[i7kf]if0f k|bfg ug]{ z}nLn] ubf{ ljb\ofnosf] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfkdf /fd|f] k|efj kf/]sf] kfO{of] . o;}sf] k|efj :j?k sltko clgoldt x'g] ljb\ofyL{sf] lgoldt x'g] lqmof ;fy} lzIfs sd{rf/Ldf cfˆgf] lhDd]jf/L k|lt a9L ;hu /x]sf] cj:yf e]l6of] . ljb\ofnosf k|frfo{x?n] ljb\ofnosf] z}lIfs jftfj/0f, Joj:yfksLo kIf, cfly{s kIf cflb nfO{ cem} u'0f:t/Lo / dha'b agfpg kl/l:ylt cg';f/ k|hftfGqLs z}nLsf] cjnDag ul/g' kg]{ b]lvG5 . o;sf] ;fy ;fy} lzIfs egf{, a9'jf, sd{rf/L lgo'lQm, k|frfo{sf] lgo'lQm ul/bf z]o/ ;b:o / ;/f]sf/jfnf kIfnfO{ dfq k|fyldstf glbO{ cem} pbf/lgtL, k|lt:kwf{Tds k4tL cjnDag ug{' kg]{ b]lvG5 . h;af6 ;+:yfsf] nf]slk|otf cem} a9]/ hfg] b]lvG5 . o;sf] nflu k|frfo{n] ljb\ofno Joj:yfkg ;ldlt, lzIfs sd{rf/L, ljb\ofyL{, z]o/ ;b:o cflb kIf;Fu lgoldt ;/;Nnfx / ;Dafb u/Lg' kg]{ b]lvG5 . k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ cem} k|efjsf/L agfpg ljb\ofno lg/LIfs tyf >f]tJolQmx?n] lzIff lgodfjnLdf tf]lsP cg';f/ ljb\ofnosf] lg/LIf0f, cg'udg / d"NofÍg u/L k|frfo{nfO{ cfjZos ;Nnfx / ;'emfj lbg' kg]{ b]lvG5 . ljb\ofnosf] z}lIfs u'0f:t/ j[l4 ug{ ;do ldnfP/ k|frfo{nfO{ cfjZostf cg';f/ 5f]6f] tyf nfdf] cjlwsf] tflndsf] Joj:yf u/fpg' kg]{, b]zdf /x]sf pTs[i7 ljb\ofnosf] e|d0f u/fO{g' kg]{ h:tf ;'emfjx? k|:t't u/LPsf] 5 .





ljifo ;"rL
k]h g+=
                           kl/R5]b Ps M kl/ro                    !–%
!=! cWoogsf] k[i7e"ld                                         
!=@ ;d:ofsf] syg                                                 @
!=# cWoogsf] cf}lrTo                                               #
!=$ cWoogsf] p2]Zo                                                $
!=% cg';GwfgfTds k|Zgx?                                          $
!=^ cWoogsf] ;Ldf                                                 $
!=& d'Vo zAbfjnLsf] kl/efiff                                        %      
kl/R5]b b'O{ M– ;DalGwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg tyf ;}4flGts vfsf   ^–!@
@=! ;DalGwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg                             
@=@ cWoogsf] ;}4flGts vfsf                                      !)
@=# ;DalGwt ;flxTosf] pkfb]otf                                   !@

                 kl/R5]b tLg M– cWoog ljlw                       !#–!^
#=! cg';GwfgfTds 9fFrf                                        
#=@ hg;+Vof tyf gd"gf 5gf}6                                 
#=# tYofª\ssf] >f]t                                                  
      #=#=! k|fylds >f]t                                            !$
      #=#=@ l4tLo >f]t                                             !$
#=$ tYofª\ssf] ;fwgx?                                            !$
#=% tYofª\s ;ª\sng k|lqmof                                        !%
#=^ tYofª\ssf] ljZn]if0f / k|:t'tLs/0f                                !^
   
  kl/R5]b rf/ M tYofª\ssf] JofVof tyf ljZn]if0f         !& – $!
$=! k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ;DaGwL cj:yf
$=!=! k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL / ;]jf cjlwsf] cj:yf                    !*
$=!=@ of]hgf lgdf0f{sf] cj:yf                                      @)
$=!=# k|frfo{åf/f lzIfsx?sf] sIff cjnf]sg, lg/LIf0f
tyf ;'k/Lj]If0fsf] cj:yf                                     @!
$=!=$ vfnL lkl/o8 Joj:yfkgsf] cj:yf                            @@
$=!=% k/LIff ;DaGwL glthf hfgsf/L u/fpg] cj:yf                  @#   
$=!=^ sIff cjnf]sgkl5 lbOg] ;'emfj, ;Nnfx / k[i7kf]if0fsf] cj:yf   @#
$=!=& ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjs cGt/lqmofsf] cj:yf              @$
$=!=* k|frfo{af6 lzIf0f ug{ pTk|]/0ffTds sfo{sf] cj:yf              @%
$=!=( cltl/Qm sIff ;~rfngsf] cj:yf                             @^
$=!=!) lzIfs Joj:yfkgsf] cj:yf                                 @^
$=!=!! lg0f{o lng] kl/kf6Lsf] cj:yf                                @*
$=@ k|frfo{x?sf] g]t[Tjz}nL ;DaGwL k|efj                            @(
$=@=! k|frfo{n] sIff cjnf]sg kZrft lzIfsnfO{ k/]sf] k|efj          @(
$=@=@ k|frfo{sf] ;d'bfodf k|efj                                     @(
$=@=# ljb\ofnodf ;~rflnt cGt/lqmofsf] k|efj                     #)
$=@=$ ljb\ofyL{ dfem k|frfo{sf] k|efj                                #!
$=@=% ljb\ofyL{ egf{df k/]sf] k|efj                                  #@
$=@=^ lzIfsdf k/]sf] k|efj                                         #@
$=@=& glthfdf b]lvPsf] k|efj                                      ##
$=@=* sIff ;~rfngdf k/]sf] k|efj                                 #$
$=# k|frfo{n] Joj:yfksLo g]t[Tj k|bfg ubf{ ;fdfgf u/]sf ;d:ofx?   #%

$=#=! cfly{s ;d:of                                               #%
$=#=@ k|zf;lgs ;d:of                                            #%
$=#=# ef}lts ;d:of                                               #^
$=#=$ egf{df ;d:of                                               #^
$=#=% lzIfs, sd{rf/L Joj:yfkgdf ;d:of                          #&
$=$ cfly{s Joj:yfksLo g]t[Tj k|bfg ubf{ ;fdgf u/]sf             
;d:of ;dfwfgsf pkfox?                                   #*
$=$=! cfly{s ;d:ofsf] ;dfwfg                                    #*
$=$=@ k|zf;lgs ;d:of / ;dfwfgsf pkfox?                       #*
$=$=# ef}lts ;d:ofsf] ;dfwfgsf pkfox?                         #(
$=$=$ cleefjsx?df lzIff ;DaGwL r]tgf j[l4 u/fpg] pkfox?       #(
$=$=% lzIfs, sd{rf/L Joj:yfkgsf pkfox?                        $)

kl/R5]b kfFr M k|flKt, lgisif{ / ;'emfjx?           $@ – %)
%=! k|flKt
%=@ lgisif{                                                        $$
%=# ;'emfjx?                                                      $^
%=#=! s]Gb|Lo tx                                                   $^
%=#=@ sfof{Gjog tx                                               $&
%=#=# cg';Gwfg tx                                                $(

;Gbe{ ;"rL
cg';"rL



;ª\lIfKt zAbfjnLsf] ;"rL
lj=;+=         M      ljqmd ;Djt\
P;=Pn=;L=    M      ljb\ofno 5f8]sf] k|df0fkq
k|=c=         M      k|wfgfWofks
uf=lj=;=      M      ufpF ljsf; ;ldlt
e"=k"=         M      e"t k"j{
lj=Jo=;=      M      ljb\ofno Joj:yfkg ;ldlt
p=df=lj=      M      pRr dfWolds ljb\ofno
df=lj=        M      dfWolds ljb\ofno
lj=lg=        M      ljb\ofno lg/LIfs
g]=h'=/]=;=     M      g]kfn h'lgo/ /]8qm; ;s{n 



kl/R5]b Ps M kl/ro
!=! cWoogsf] k[i7e"ld
/f0ffsfnsf] clGtd r/0flt/ lj=;= !((^ df ;j{;fwf/0f hgtfn] klg ljb\ofno vf]Ng kfpg] Ol:txf/ ag]sf] kfO{G5 . o; Ol:txf/kl5 g]kfndf ;/sf/L / lghL k|s/0fsf ljb\ofnox? v'Ng yfn] . To;a]nf x]8df:6/ kl08tsf] Joj:yf ePsf] kfO{G5 . lj=;= @))& ;fndf k|hftGqsf] :yfkgf ePkl5 ;j{;fwf/0fsf nflu klg ljb\ofno v'nf ul/of] t}klg z}lIfs Joj:yfkgsf] cefjn] lzIffdf u'0ffTds ljsf; ePsf] b]lvb}g . h'g s'/f o; kl5sf cfof]ux? @)!! b]lv xfn;Ddsf k|ltj]bgx?n] b]vfPsf ;d:ofx? tyf ;'emfjx?af6 k|i6 x'G5 . o;/L xfn g]kfndf tLg k|sf/sf ljb\ofno cEof;sf qmddf 5g\ .
s_ ;fd'bflos ljb\ofno
v_ ;+:yfut ljb\ofno
u_ u'7L ;+:yfaf6 ;~rflnt ljb\ofno
;+:yfut / ;fd'bflos÷;fj{hlgs ljb\ofnosf k|wfgfWofksn] ug{'kg]{ z}lIfs, cfly{s, ef}lts Joj:yfkg nufot k|zf;g, lg/LIf0f, ;'k/Lj]If0f ljb\ofno ;d'bfo tyf cleefjs ;DaGw h:tf z}Ifl0fs ;'wf/sf Joj:yfkg k|efjsf/L 9+un] ug{'kg]{ x'G5 . g]kfndf lj=;= !(() ;fnb]lv P;=Pn=;L= k/LIffsf] ;'?jft ePsf] lyof] . ljb\ofno txsf] lzIffsf] clGtd v'8\lsnf] P;=Pn=;L= k/LIffnfO{ lnOPsf] / ;f] sf] glthf / pknAwLtkm{ /fHosf] k|fyldstf / hg;d'bfosf] rf;f] /x]sf] b]lvG5 . z}lIfs u'0f:t/sf] dfkg ug]{ cfwf/ k|j]lzsf k/LIffnfO{ g} lnOPsf] / ljb\ofnosf] k|fylds tx / lgDg dfWolds txtkm{ sd rf;f] /x]sf] kfO{G5 . o;} ;Gbe{df ;fj{hlgs / ;+:yfut ljb\ofnosf] glthfnfO{ x]bf{ klg ;/sf/n] lzIffdf nufgL u/]cg';f/sf] pknAwL xfl;n x'g g;s]sf] / ;+:yfut ljb\ofnosf] P;=Pn=;L= sf] glthf ;fd'bflossf] t'ngfdf /fd|f] b]lvPsfn] ;fy} ;fd'bflos ljb\ofnodf eGbf ;+:yfut ljb\ofnodf ljb\ofyL{sf] rfk klg la:tf/} a9\b} uO/x]sf] cj:yfdf / ;fd'bflos ljb\ofnosf] t'ngfdf Joj:yfksLo kIf /fd|f] b]lvPsfn] ;fd'bflos ljb\ofnosf] k|wfgfWogkssf] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf k|efjsf/L geP/ xf] sL eGg] lh1f;f /xg' c;fGble{s x'g] 5}g cyjf ;+:yfks ljb\ofnon] /fd|f] k|utL ug{df ToxfFsf k|frfo{sf] Joj:yfksLo z}lIf0fs z}nL s], s:tf], s;/L sfo{x? ;Dkfbg ul/Psf 5g\ eGg] s'/fsf] cWoog ljZn]if0f u/L ljb\ofnosf] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf k|frfo{sf] e"ldsfnfO{ cem uxg / dha't agfpg' kg]{ cfjZostf dx;'; ul/Psf] 5 . ;+:yfut ljb\ofno k"0f{ ?kn] ;d'bfosf] lgu/fgL k|frfo{sf] lgb]{zg, ;+u7g / Joj:yfkgdf rn]sf] kfO{G5 .

!=@ ;d:ofsf] syg
;+:yfut ljb\ofnosf] :yfkgf ;d'bfodf ePsf] x'G5 . ljb\ofnodf u'0f:t/Lo lzIff k|fKt ug]{ ck]Iff ;d'bfon] /fv]sf] x'G5 . z}lIfs p2]Zo k|flKtsf nflu ;/sf/n] dfq nufgL gu/L ;d'bfon] klg k|ToIf ?kdf nufgL ul//x]sf] 5 . o;/L ;/sf/L kIfaf6 dfq geO{ jt{dfg ;dodf :yfgLo, If]qLo, /fli6«o Pj+ cGt/fli6«o, u}x| ;/sf/L ;+3;:yfx? ;d]tn] ljb\ofnosf] ;'wf/sf] nflu lgs} 7"nf] nufgL ul//x]sf] cj:yf 5 . k|lt ljb\ofyL{sf] nfut cg'bfgdf ;d]t pNn]Vo j[l4 ul/Psf] cj:yf 5 . ef}lts k"jf{wf/ Pj+ ljb\ofnosf] cfGtl/s, afXo jftfj/0f /fd|f] agfpgsf] nflu ;+:yfut ljb\ofnosf cleefjsx? lgs} cufl8 /x]sf] cj:yf 5 . h;sf] kl/df0f:j?k ;+:yfut ljb\ofnon] lgs} k|ult u/]sf] cj:yf /x]sf] 5 . ;+:yfut ljb\ofno /fd|f] / o;n] u'0f:t/Lo lzIff k|bfg ug{df ;d'bfosf dflg;x?sf] lgu/fgL Pj+ rf;f] klg /xg' ;fy} ljb\ofnosf k|frfo{nfO{ ;d'bfon] sd{rf/L Joj:yfkg, lzIfs Joj:yfkg, cfly{s, ef}lts ;Dk"0f{ kIfsf] k"0f{ ?kdf lhDdf lbPsf] sf/0fn] ubf{ klg ;+:yfks ljb\ofnon] k|ult u/]sf] cj:yf /xg'sf] ;fy ;fy} oL ;a} kIfnfO{ ldnfP/ cufl8 a9fpg ;Sg' ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tj z}nLsf] cWoog ug{' lh1f;fsf] ljifo x'g uO{ o;nfO{ k"/f ug{ tkm{ cufl8 a9fOPsf] 5 .

2


g]kfnsf] ;Gbe{df ljb\ofno txsf] clGtd v'8\lsnf] k|j]lzsf k/LIff h;nfO{ hglha|f]df …kmnfd] 9f]sfÚ eg]/ lrlgG5 . o;n] k|fKt ug]{ glthfnfO{ ;+:yfsf] ;kmntf jf c;kmntfsf] s;Lsf] ?kdf lng] u/]sf] kfO{G5 . ljut s]xL jif{sf] k|j]lzsf k/LIffsf] glthfnfO{ cWoog ubf{ ;fd'bflos ljb\ofno / ;+:yfut ljb\ofnsf] glthf ljj/0f tflnsf o;k|sf/ /x]sf] 5 M

qm=;=
jif{
;fd'bflos
;+:yfut
s}lkmot
!
@)^)
$)=^)
*@=(!

@
@)^!
##=##
*!=*#

#
@)^@
$!=@&
*^=!@

$
@)^#
%^=#*
()=&%

%
@)^$
^!=%&
*(=*(

^
@)^%
^#=^#
()=*#

&
@)^^
%)=)&
()=#$

pk/f]Qm tYofª\s ljZn]if0f ubf{ ;+:yfut ljb\ofnosf] glthf ;Gtf]ifhgs b]lvG5 . To;sf/0fn] klg ;+:yfut ljb\ofnok|lt cleefjssf] rf;f] Pj+ cfs{if0f al9/x]sf] cj:yf 5 . jt{dfg ;do eg]sf] lj1fg Pj+ k|ljlwsf] ;do xf] . o; ;dodf x/]s cleefjsn] cfˆgf afnaflnsfx?nfO{ :t/Lo lzIff lbg rfxg'sf ;fy} cfˆgf afnaRrfsf] k"0f{ ?kdf ;'/Iff ePsf] b]Vg rfxG5 . oL ;a} kIfnfO{ Joj:yfkgn] k|efj kf/]sf] x'G5 . Joj:yfkg sfo{ ljleGg JolQmx?af6 ug]{ u/fpg] ul/Ptf klg ljb\ofnosf] z}Ifl0fs Joj:yfkgsf] d'Vo lhDd]jf/L k|frfo{sf] xf] . h;df k|frfo{sf] cu|0fL / g]t[TjbfoL Joj:yfksLo z}nLn] dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x u/]sf] x'G5 . o;/L ;+:yfut ljb\ofnon] glthf /fd|f] Nofpg] ;fy ;fy} cleefjssf] rf;f] klg a9L /xg] / ljb\ofyL{x?df klg cfˆgf] lhDd]jf/Lsf] af]w a9L x'g] ;/;kmfO{ nufot x/]s kIfdf r':t b'?:t x'g] oL ;a} lqmofsnfk cufl8 a9\gdf k|frfo{sf] e"ldsfnfO{ d'Vo sf/s tTj dfgL zf]wfyL{4f/f ;+:yfut ljb\ofnosf] Joj:yfkgdf k|frfo{sf] g]t[Tj z}nL eGg] zLif{snfO{ 5gf]6 u/L zf]w sfo{nfO{ cufl8 a9fO{Psf] lyof] .

!=# cWoogsf] cf}lrTo
3
j}1flgs / cfw'lgs k|lt:kwL{ lzIffsf] ;+VofTds j[l4sf] cnjf u'0ffTds ljsf; clt cfjZos x'g] s'/f ;flat eO{;s]sf] 5 . u'0f:t/Lo lzIff gePdf ;dfh /fi6« / JolQmsf] nufgLdf k|Zg lrGx v8f x'G5 . u'0f:t/Lo / pknAwLd"ns lzIffsf] ljsf; x'gsf nflu ljb\ofnodf x'g] z}Ifl0fs lqmofsnfk k|efjsf/L x'g' kb{5 . ;fd'bflos÷;fj{hlgs ljb\ofnosf] t'ngfdf ;+:yfut ljb\ofnotkm{ hgcfsfª\Iff al9/x]sf] jt{dfg kl/j]zdf oL ljb\ofnox?df z}Ifl0fs Joj:yfkg ;'wf/sf nflu k|wfgfWofkssf] e"ldsf ;Gtf]ifhgs gkfOPdf cfjZos ;'emfj ;d]t lbOg] x'Fbf pQm If]qsf] nflu of] cWoogsf] cf}lrTo a9L g} /xg]5 . k|frfo{ kbnfO{ Joj:yfks, ljb\ofno k|zf;g, ;Ifd g]t[Tjbfossf] ?kdf ;'b[9 ug{ g;lsPsf] Pj+ k|=c= sf] sfd, st{Jo / clwsf/ gfd dfqsf] /x]sf] sf/0faf6 ck]lIft e"ldsf lgjf{x x'g g;s]sf] s'/f pRr :t/Lo /fli6«o lzIff cfof]usf] k|ltj]bg @)%% n] cf}NofO{ lbPsf] ;Gbe{df klg k|:t't cWoogaf6 sf/0fsf] vf]hLgLlt ug]{ cfwf/ k|bfg ul/Psf] 5 . 


ljb\ofnosf] d'6' k|frfo{ ePsfn] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf csf]{ dxTjk"0f{ e"ldsf x'G5 . u|fdL0f e]usf ;fd'bflos÷;/sf/L ljb\ofnosf] t'ngfdf ;+:yfut ljb\ofnodf cfly{s / ef}lts >f]t ;fwgsf] Joj:yfkg Jojl:yt x'g] ePsf] sf/0fn] ubf{ k|frfo{sf] e"ldsf / s'zntfdf ljb\ofnosf] z}Ifl0fs:t/ pRr /xFbf /xFb} klg sd{rf/L Pj+ lzIfs Joj:yfkgdf k|frfo{sf] e"ldsf / s'zntfdf ljb\ofnosf] z}Ifl0fs :t/df ;'wf/ ug{ 6]jf ldNg] x'Fbf of] cWoog cf}lrTok"0f{ x'g]5 .

!=$ cWoogsf] p2]Zo
cWoogsf] p2]Zox? lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ M
s_ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] g]t[Tj z}nL cWoog ug{' .
v_ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] g]t[Tjz}nLsf] k|efjsf] ljZn]if0f ug{' .
u_ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] ;d:of kQf nufO{ ;dfwfgsf pkfox? k]z ug{' .

!=% cg';GwfgfTds k|Zgx?
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] z}Ifl0fs Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL cWoog zLif{ssf nflu lgDg lnlvt zf]w k|Zgx? /x]sf 5g\ M
s_ ;+:yfut ljb\ufnosf k|frfo{x?sf] g]t[Tjz}nL s:tf] 5 ,
v_ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] g]t[Tjz}nLsf] k|efjsf] ljZn]if0f s:tf] 5 ,
u_ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] ;d:of kQf nufO{ ;dfwfgsf pkfox? s]–s] x'g\ ,
3_ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] ;d:of ;dfwfgsf pkfox? s]–s] x'g ;S5g\ ,

!=^ cWoogsf] ;Ldf
4
u08sL c~rn tgx'F lhNnf alGbk'/ gu/kflnsf / 3fFl;s'jf uf=lj=;= leq ;~rflnt ;+:yfut ljb\ofnox? / To; ljb\ofnosf k|frfo{x?;Fu o; cWoog ;Lldt /xg]5 . tYofÍsf] k|fylds >f]t cGt/jftf{, k|ZgfjnL lgdf0f{ cjnf]sg / låtLo >f]t Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ;DaGwL k':ts, kqklqsf, n]v /rgf, ljb\ofnosf] clen]v, ljb\ofnon] u]/]sf] ljb\ofyL{sf] d'NofÍg cflb k|of]u x'g]5 . o; cWoogdf ljb\ofno k|zf;g / lzIfs, ljb\ofyL{ cleefjssf] aLrsf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ dfq ;Lldt ul/Psf] 5 .



!=& d'Vo zAbfjnLsf] kl/efiff
o; cWoogdf k|of]u ul/Psf] d'Vo zAbfjnLx?sf] cy{ h'g lgDgfg';f/ 5g\ M
;+:yfut ljb\ofno M g]kfn ;/sf/af6 lgoldt ?kdf cg'bfg gkfpg] t/ cg'dlt jf :jLs[t k|fKt ljb\ofno ;Demg' kb{5 .
k|frfo{ M ljb\ofnodf sfo{/t lzIfsdWo] k|zf;lgs k|d'vsf] bfloTj lgjf{x ug]{ lzIfs egL a'‰g' kb{5 .
Joj:yfkg M ljb\ofnosf] z}lIfs u'0f:t/ j[l4 ug{ lgjf{x u/]sf] k|of; tyf Joj:yfksLo sfo{nfO{ hgfFpb5 .
g]t[Tj M z}lIfs Joj:yfkg ug{ g]t[Tjstf{n] v]Ng] kxn sbdL eGg] a'emg' k5{ .
cleefjs M ljb\ofnodf cWoog/t ljb\ofyL{xnfO{ /Iff ug]{, kfngkf]if0f ug]{, ljb\ofyL{x?sf] lhDd]jf/L ;dfNg] JolQmnfO{ cleefjs elgG5 .
;fd'bflos ljb\ofno M g]kfn ;/sf/af6 lgoldt ?kdf cg'bfg kfpg] u/L cg'dlt jf :jLs[t k|fKt ljb\ofno ;Demg'kb{5 .
e"ldsf M z}lIfs Joj:yfkg ug{ g]t[Tjstf{n] v]Ng] kxn sbdL eGg] a'emg'k5{ .




5
 


 kl/R5]b b'O{ M;DalGwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg tyf ;}4flGts vfsf
@=! ;DalGwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg
         s'g} klg cWoog cg';Gwfg ubf{ ;DalGwt ;flxTosf] cWoogaf6 cfk"mn] ug]{ cWoog cg';GwfgnfO{ s;/L Jojl:yt 9+un] cufl8 a9fpg] eGg] s'/fsf] dfu{ lgb]{zg ub{5 . ;flxTosf] k'g/fjnf]sg ul/bf zf]wkq;Fu ldNg] jf cWoognfO{ ;xof]u k'¥ofpg ;flxTosf] cWoog ul/G5 . cWoog cg';Gwfg ubf{ cg';Gwfg;Fu ;DalGwt ljleGg k':ts, kqklqsf, n]v /rgf, zf]wu|Gy, :dfl/sf tyf cGo cg';GwfgfTds cWoogaf6 cfˆgf] cWoog sfo{nfO{ cufl8 a9fO{ p2]\Zo k"/f ug{ s] s:tf If]qnfO{ ;d]6g] s] s:tf ljlw ckgfpg], tYofÍ ;+sng ubf{ s:tf ;fwgx?sf] k|of]u ug]{ eGg] ;jfndf ;xof]u Pj+ v'/fs k|fKt x'G5 . o;} ;Gbe{df oxfF ;DalGwt ;flxTosf] k'g/fjnf]sg cWoogx?sf] ;xof]udf of] cWoognfO{ cufl8 a9fO{ lgisif{df k'Ug] k|of; ul/Psf] 5 .

zdf{, -@)^#_ sf cg';f/ z}lIfs of]hgf lgdf0f{ / Joj:yfkgsf] pQ/bfloTj ;s];Dd :yfgLo lgsfo Pj+ ;d'bfodf k'¥ofpg ljb\ofno:t/df logLx?nfO{ g} ;zQmLs/0f ug]{ / ljb\ofno ;~rfngsf] lhDd]jf/L :yfgLo:t/df lzIfs / cleefjs ;d]t /x]sf] Joj:yfkg ;ldltnfO{ k|bfg  u/L ;/sf/af6 To;sf nflu cfjZos ;xof]u pknAw u/fpg] eGg] pNn]v ePsf]n] ;f]xL of]hgf cg'?k ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltnfO{ clwsf/ k|bfg ug]{ u/]sf] b]lvG5 . ljb\ofno / ;d'bfoaLr cGof]Gofl>t ;DaGw /x]sf] x'Fbf ;fdflhs Gofosf] b[li6sf]0fn] pkef]Qmf / ;/f]sf/jfnfnfO{ ;Gt'i6 kfg]{ lsl;dsf] lzIffsf] k|Tofe"lt ;/sf/n] ug{'kg]{ st{Jo x'g cfpF5 . h;nfO{ ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLn] k|ToIf k|efj kf/]sf] x'G5 eGg] s'/f pNn]v ug{' ePsf] 5 . zdf{sf] k':tsdf ;fd'bflos ljb\ofno k|zf;gnfO{ ljs]Gb|Ls/0f u/L ;zSt agfpg] s'/fdf hf]8 lbOPsf] kfOof] eg] o; cg';Gwfgdf dflys} s'/fnfO{ ;d{yg hgfpb} lghL ljb\ofnodf /x]sf] k|zf;g jf k|zf;sLo z}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

uf}td -@)^(_ sf cg';f/ k|wfgfWofkssf] z}Ifl0fs g]t[Tjz}nLdf k|wfgfWofksn] ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ z}lIfs ultljlwnfO{ ;'wf/ u/L z}lIfs u'0f:t/ tyf Joj:yfkgdf ;'wf/ Nofpg ;xof]u k'Ug]5 . ljb\ofnosf] :t/ psf:gdf ;/f]sf/jfnf kIfsf] :yfg dxTjk"0f{ x'g]5 ;fy} z}lIfs If]qdf cWoog cg';Gwfg ug]{ efjL k':tfnfO{ ;d]t dfu{ bz{g ug]{5 eg] ;fd'bflos ljb\ofnodf /x]sf k|frfo{nfO{ z}Ifl0fs g]t[Tjdf /xFbf cfO{ k/]sf ;d:ofx?nfO{ 36fO{ z}lIfs pknAwL j[l4 ug{ dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng ;Sg] ck]Iff pNn]v ug{' ePsf] 5 .

uf}tdsf] k':tsdf ljb\ofnosf] k|frfo{df ;kmn z}Ifl0fs g]t[Tj lng] u'0fsf] ljsf; x'g]5 ;fy} ljb\ofnodf pko'Qm z}lIfs jftfj/0fsf] lgdf0f{ u/L lzIfsx?nfO{ ltgLx?sf] dgf]efjgfnfO{ ;d]t pRr /fVg ;Sg] Ifdtfsf] ljsf; ug{ k|frfo{nfO{ ;3fpg] ePsfn] o; cg';Gwfgdf dflys} s'/fnfO{ ;dy{g hgfpb} ;+:yfut ljb\ofnosf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

clwsf/L, -@)^*_ sf] cg';f/ ;d'bfodf x:tfGt/0f ePsf / gePsf ljb\ofnodf k|z:t leGgtfx? b]lvPsf 5g\ . rfx] Tof] leGgtf cflGt/s bIftf;Fu ;DalGwt xf];\ jf tdfd\ ljb\ofnosf lqmofsnfk;Fu ;DalGwt\ xf];\ . ljb\ofnok|lt cleefjssf] rf;f] a9\g' ljb\ofyL{sf] lgoldttf, lj=Jo=;=sf ;lqmo e"ldsf h:tf sf/0fx? d'Vo ?kdf b]lvP . o:tf] leGgtfn] ;d'bfodf x:tfGt/0f gePsf ljb\ofnox?nfO{ s]xL g s]xL k|efj kf/]sf 5g\ / To;n] vf; u/L cfGtl/s bIftf / Joj:yfksLo kIfsf] ;'9[9Ls/0fsf nflu yk r'gf}tL / ;d:ofx? l;h{gf ePsf] s'/f pNn]v ug{' ePsf] 5 .

clwsf/Lsf] k':tsdf ljb\ofnonfO{ ;d'bfodf lhDdf lbPsf] v08df ljb\ofnok|lt hgrf;f] a9]/ hfg] ;d'bfo cem lhDd]jf/Lk"0f{ 9+uaf6 ljb\ofnosf] pGglt / k|ultdf nfUg]5 eGg] s'/fdf hf]8 lbPsf] kfO{of] eg] o; cg';Gefgdf dflys} s'/fnfO{ ;dy{g hgfpb} ;+:yfut ljb\ofnonsf] Joj:yfksLo / g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

7
9sfn, -@)^(_ sf cg';f/ ljb\ofnonfO{ ;'rf? Pj+ Jojl:yt ?kn] ;~rfng ug{ Joj:yfkgsf] ckl/xfo{tf x'G5 . /fd|f] Joj:yfkg x'g ;s]g eg] ;+:yfn] /fv]sf] nIo xfl;n x'g ;Sb}g . ljb\ofnodf lzIfs, k|=c=, ljb\ofyL{, cleefjs, ;d'bfo cflbsf] ;+nUgtf /x]sf] x'G5 . ljb\ofnosf ;/f]sf/jfnf ;a}sf] ;femf nIo ljb\ofnodf cWoog/t ljb\ofyL{x?nfO{ u'0f:t/Lo / Jojxfl/s lzIff k|bfg ug{' x'G5 . h;sf] nflu ljleGg kIfx?df Joj:yfkg ul/Psf] x'G5 . h;dWo] lzIf0f l;sfO{nfO{ cg's"n jftfj/0f agfpgsf nflu z}Ifl0fs Joj:yfkgn] dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng] x'G5 . z}Ifl0fs Joj:yfkg eGgfn] sIffsf]7fsf] Joj:yfkg eGg] a'lemG5 . z}Ifl0fs Joj:yfkgnfO{ Jofks ?kdf x]bf{ ljb\ofnon] ug]{ sfo{ xf] . k|frfo{ ljb\ofnosf] k|d'v JolQm ePsfn] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ug{ k|frfo{sf] bfloTj xf] . sIff Joj:yfkgsf ;Gbe{df lzIffljb\ hg;g / klgsf cg';f/ æz}lIfs p2]Zo k|flKtsf] nflu ;d"x / sIffsf]7fsf] cfGtl/s cj:yf ljsl;t ug]{ / agfpg] k|lqmofnfO{ sIff Joj:yfkg elgG5Æ egL pNn]v u/]sf 5g\ .


9sfn, -@)^(_ sf] k':tssf cg';f/ æljb\ofnosf] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf k|frfo{sf] e"ldsf dxTjk"0f{ x'G5 / ;fy;fy} o;df ;d'bfosf] / lzIfssf] klg plQs} xft x'G5 eGg] s'/fdf hf]8 lbPsf] kfOof] eg] o; cg';Gwfgdf dflys} s'/fnfO{ ;dy{g hgfpb} ljb\ofnosf] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .Æ

sf]O/fn, ljb\ofgfy rGb| axfb'/ >]i7 -@)^&_ Sofdj]n -!(^*_ sf cg';f/ z}lIfs k|zf;gsf] kl/ro eGg] k':tsdf k|frfo{sf] e"ldsfnfO{ k|i6\ofpb} eGb5g\ æk|=c= ;+:yfsf] d'Vo JolQm xf] h;n] z}lIfs k|0ffnLsf] gLlt lgodsf] kl/lwleq /x]/ Ps ;'kl/j]Ifsn] ug]{ h:t} k|zf;sLo sfo{x? ;Dkfbg ub{5Æ . Ps s'zn k|frfo{ z}Ifl0fs g]tfsf ?kdf dftxtsf lzIfsx?nfO{ z}Ifl0fs lgb]{zg dfq lbg] geO{ pgLx?df lglxt k|ltefsf] ljsf;df pgLx?nfO{ g} pT;flxt u/L nIo k|flKtdf ;xof]uL x'g'k5{ eGg] s'/f pNn]v ug{' ePsf] 5 .

k|wfgfWofks sfo{ k'l:tsf -@)%$ M !#_ sf] cg';f/ sd{rf/L Joj:yfkg, kf7\oqmd, ;'kl/j]If0f, >f]t Joj:yfkg, afXo ;DaGw, ljb\ofyL{;Fusf] ;DaGw k|zf;lgs sfo{ / cWofkg k|frfo{sf k|d'v sfo{ If]qx? x'g\ egL pNn]v ul/Psf] 5 .

k|wfgfWofks sfo{ k'l:tsf -@)%$ M !#_ n] k|frfo{sf] e"ldsfnfO{ cem} lhDd]jf/ agfpg vf]h]sf] kfOof] eg] o; cg';Gwfgdf dflysf] s'/fnfO{ hf]8 lbb} cfGtl/s tyf afXo ;DaGw Joj:yfkgdf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

k|wfgfWofks tflnd k'l:tsf, -@)%&_ sf cg';f/ k|rfo{sf sfo{x?df k|frfo{ of]hgfsf/sf ?kdf, Joj:yfkssf ?kdf, z}lIfs g]tfsf ?kdf, k|lzIfssf ?kdf / kl/jt{g stf{sf ?kdf lnOPsf] 5 .

k|wfgfWofks tflnd k'l:tsf, -@)%&_ n] k|frfo{nfO{ z}lIfs jfxssf] ?kdf lnOPsf] kfOof] eg] o; cg';Gwfgdf dflysf] s'/fnfO{ ;d{yg ub}{ k|frfo{ z}lIfs of]hgfsf/, Joj:yfks, s'zn g]tf xf] eGg] s'/fdf ;xdtL x'b} k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

zdf{, -@)^&_ sf cg';f/ lgwf{l/t p2]Zo k|flKtsf nflu c?nfO{ cu'jfO{ Pj+ ky k|bz{g ug]{ sfo{nfO{ g]t[Tj elgG5 . ljb\ofno k|zf;gsf] ;DaGwdf ljb\ofnodf k|efjsf/L lzIf0f l;sfO{ ug{'sf cltl/Qm c;n dfgjLo ;DaGw :yfkgf ug]{, k|]/0ff Pj+ ky k|bz{g ug]{ / Joj:yfksLo Ifdtf k|bz{g ug]{ sfo{nfO{ g} k|frfo{sf] g]t[Tj z}nL elgG5 . g]t[TjnfO{ w]/} lsl;dn] juL{s/0f u/]sf] kfOG5 . lgoGq0f / zlQm k|of]usf] lx;fan] g]t[TjnfO{ tfgfzfxL, k|hftflGqs, :jtGq, ;xeflutfd"ns / rdTsf/L lsl;ddf juL{s/0f ul/Psf] kfO{G5 . To;}n] g]t[TjnfO{ 5gf]6 ul/Psf], dgf]lgt ul/Psf], / lgjf{lrt u/L tLg k|sf/df klg afF8\g] ul/Psf] 5 . Pp6f z}lIfs g]t[[Tj ;dfNg] JolQmn] lzIffnfO{ ;dfhsf] cleGg c+usf] ?kdf x]g]{ k|efjsf/L lzIf0f l;sfOPsf] Joj:yf ldnfpg] ljb\ofno sfo{qmdk|lt lj1 z}lIfs ;'kl/j]If0f ug]{ Pj+ lzIffnfO{ Joj;flos 9+uaf6 x]g]{ ug{'kb{5 . o:tf] z}lIfs g]t[Tjstf{ zf/Ll/s, dfgl;s, ;+j]ufTds, ;fdflhs / k|fljlws ?kn] kl/kSs Pj+ of]Uo x'g' clgjfo{ 5 egL pNn]v u/]sf 5g\ .

zdf{ k':tsdf ljb\ofnosf] cu'jfO{ ug{]b]lv z}lIfs g]t[Tj / h'emf? JolQm agfpg] s'/fdf hf]8 lbPsf] kfOof] . pQm egfO{k|lt ;xdt x'b} k|frfo{ ljb\ofnosf] pQf]/–pQf]/ ljsf;df k"0f{ ?kn] :j:Yo eO{ g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

9
u'/fFufFO{, -@)%*_ sf cg';f/ ;/sf/L / lghL ljb\ofnosf k|frfo{x?n] km/s km/s g]t[Tjz}nL cjnDag u/]sf 5g\ . b'j} k|sf/sf ljb\ofnox?df k|frfo{x?n] cjnDag u/]sf] g]t[Tjz}nL a9L k|hftflGqs s]xL :j]R5frfo{ / guGo dfqfdf :jtGq /x]sf] 5 . o:tf] km/skgnfO{ sd ug{ plrt g]t[Tj lbg ;Sg] k|frfo{sf] 5gf]6 ug{sf] nflu ;DalGwt ;+:yf nflu kg{' kg]{ b]lvG5 . lghL ljb\ofnosf k|frfo{n] ;+:yfks;Fusf] ;Dks{nfO{ dfq k|d'v ?kdf glnO{ lzIfs, ljb\ofyL{, cleefjs / cGo ;+3 ;+:yfx?;Fusf] ;Dks{nfO{ klg dxTj lbg'kg]{ / k|frfo{n] cfkm"nfO{ s'zn of]hgfsf/, lgdf0f{stf{ / ;~rf/stf{sf] ?kdf g]t[Tj k|bfg ug]{ JolQmsf] ?kdf k|:t't x'g ;Sg] s'/fnfO{ cfˆgf] cWoogdf hf]8 lbg' ePsf] 5 .


u'/fFufFO{, -@)%*_ n] cfˆgf] k':tsdf ;+:yfks ljb\ofnosf k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ pb\w[t ug{ vf]h]sf 5g\ . pQm egfO{k|lt k"0f{ ;xdt x'b} o; cg';Gwfgdf ;+:yfks ljb\ofnosf] k|frfo{n] ;+:yfksx?, ;/f]sf/jfnfx?;Fusf] dfgjLo ;DaGwnfO{ cem} k|uf9 agfpg' kg]{ / k|zf;g cufl8 a9fpg' kg]{ ePsf]n] k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

9sfn, -@)^!_ sf cg';f/ ljb\ofno ;'Joj:yfkgsf nflu k|wfgfWofksn] ef}lts,cfly{s, z}lIfs, >f]tJolQm, ljb\ofno lg/LIfs, ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf kbflwsf/Lx?, cleefjsx?, lzIfs, ljb\ofyL{  / ;d'bfok|lt ;sf/fTds / ;dGjofTds efjgf /fvL dfu{bz{s ug{'kg]{ k|frfo{ cWoogzLn / lh1f;' ;d]t agL lzIff P]g, lgod, ;dfhsf] cfjZostf / rfxfgf cg'?k rNg'kg]{ h:tf s'/fnfO{ cf}NofOPsf] 5 .

9sfn, -@)^!_ sf] k':tsdf k|frfo{n] ljb\ofnosf] :t/ pGgltsf] nflu lzIff;Fu ;DalGwt ;Dk"0f{ JolQmx?;Fu xft]dfnf] ub{} cufl8 a9g' kg]{ s'/fdf hf]8 lbPsf] kfOof] . o; cg';Gwfgdf dflysf] s'/fnfO{ k"0f{ ?kn] ;dy{g hgfpb} ljb\ofnosf] rf}tkmL{ ljsf;df k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 .

@=@ cWoogsf] ;}4flGts vfsf
10
o; cWoog sfo{nfO{ cufl8 a9fpg, dfu{ lgb]{zg ug{ ;DalGwt If]qsf lj1x?n] k|ltkfbg u/]sf ljleGg l;4fGtx?nfO{ cfwf/ dfgL cWoogsf] ;}4flGts vfsfnfO{ k"0f{tf lbg] k|of; ul/Psf] 5 . ;DalGwt lj4fgx?n] k|ltkfbg u/]sf] l;4fGt / ljlwx?sf] j0f{g ul/Psf] 5 . g]t[Tj ;j{JofkL / sl7g 5 . g]t[Tjz}nLnfO{ cf–cfˆgf] cg's"ntf x'g] u/L k|of]u ul/Psf] b]lvPsf] 5 . g]t[Tjz}nLnfO{ ;+:yfsf] k|s[lt / g]t[Tj ug]{ JolQmsf] JolQmut :jfefjn] k|efljt kf/]sf] b]lvG5 . Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL 7fFpcg';f/ ls6fg ug{ sl7g x'G5 . To;}n] dfWolds ljb\ofnodf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL cWoogsf ljifodf ljleGg l;4fGtx? / ;}4flGts ljrf/x?nfO{ ljZn]if0f u/L of] cWoognfO{ cy{k"0f{ agfpg /f]j{6 h] xfp;4f/f k|ltkflbt æg]t[Tjsf] dfu{ nIo l;4fGtÆ nfO{ ;}4flGts vfsfsf] ?kdf o; cWoogdf ;dfj]z ul/Psf] 5 . s'g} klg ;+u7gsf] p2]Zo k|fKt ug{ Joj:yfksLo g]t[Tjsf] cfjZostf kb{5 . Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL eGgfn] ;d"xsf c? dflg;x?nfO{ 8f]¥ofpg k|of]u ug]{ of]Uotf eGg] a'lemG5 . ;+u7gsf] k"j{ lgwf{l/t p2]Zo k"/f ug{, c?nfO{ cu'jfO{ ug]{, p2]Zo k|flKtdf ;DalGwt ;a} JolQmx?nfO{ k|lta4 /fVg ;Sg] oyfzSo of]ubfgsf nflu tTk/ u/fpg ;Sg], ;fd"lxs / JolQmut ?kdf ;+u7gk|lt ;dlk{t u/fpg] Pj+ cfr/0fnfO{ Ps ;"qdf afFwL Pp6} dfu{df kl/rfng ug{ ;Sg] u'0f g} Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL xf] . h;n] hLjGttf lbG5 / ;+u7gnfO{ ;kmntfsf] l;F9Ldf r9fpg d2t ub{5 . dfly pNn]lvt vfsfnfO{ g]t[Tjsf] dfu{nIo l;4fGtsf] cg';f/ JofVof ug]{ k|of; ul/Psf] 5 . o; l;4Gtsf k|yd k|ltkfbssf ?kdf /f]j6{ h]= xfp;nfO{ dflgPsf] 5 . o; l;4fGtsf] d'Vo cfzo ljleGg kl/:yltdf g]tfsf] Jojxf/ leGg–leGg x'g' k5{ eGg] dfGotf /fVg' xf] . o;sf nflu g]tfn] ljleGg kl/l:ylt cg'?k g]t[Tjsf ljleGg z}nL h:t} M– lgb]{zfgfTds, ;dy{gfTds, pknAwLd"ns z}nLnfO{ ckgfpg' k5{ egL pNn]v ul/Psf] 5 . o; cg';Gwfgdf dflysf] s'/fnfO{ k"0f{?kn] ;dy{g hgfpb} ljb\ofnosf k|frfo{df klg pStz}nL x'g'kg]{ s'/fdf ;dy{g hgfpb} ljb\nosf] rf}tkmL{ pGglt, k|ult / ljsf;sf] nflu k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] k|efj kfb{5 eGg] dfGotfnfO{ ;}åflGts vfsf dfgL o;s} cfwf/df cg';GwfgnfO{ cufl8 a9fpg] ul/Psf] 5 .


g]t[Tj eg]sf] To:tf] Jojxf/ xf] . h;n] ;+ul7t ?kdf ;Dk"0f{ JolQmx?nfO{ p2]Zo k|flKtdf ;dlk{t /fVg ;Sb5 . r]:6 jgf{8 >f]t ;fdfu|L @)^( df pb\w[t / pko{'Qm kl/efiff cg';f/ s] eGg ;lsG5 eg] g]t[Tj eGgfn] ;fd"lxs p2]Zo k|flKtsf nflu kl/l:ylt cg';f/ cg'ofoLx?nfO{ k|efljt ug{ ;Sg] Ifdtf jf u'0fnfO{ hgfFp5 . o;n] nIo k|flKttkm{ cg'ofoLx?nfO{ lgb]{lzt ug{'sf cltl/Qm pTk|]l/t / pT;flxt ub{5 . cg'ofoL g]tf, ;~rf/ / kl/l:yltnfO{ g]t[Tjsf dxTjk"0f{ kIfx? dflgG5g\ .
12
dfly pNn]lvt vfsfnfO{ g]t[Tjsf] nfIfl0fs / u'0fd"ns l;4fGt cg';f/ JofVof ug]{ k|of; ul/Psf] 5 . o; l;4fGtsf k|j{ts r]:6/ jgf{8sf cg';f/ g]tfdf lg0ff{os u'0f x'g' k5{ . g]t[Tj ug]{ Jofltmdf af}l4stf, pQ/bfloTjaf]w, ;fdflhs r]tgf ;fy} AofltmTj  c;n x'g' kb{5 egL cWoog u/]sf lyP . r]:6/ jgf{8n] k|ltkfbg u/]sf] l;4fGt;Fu w]/} ldNbf] h'Nbf] ePsf] sf/0fn] ubf{ ;+:yfut ljb\ofnosf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL j[l4 ug{ ;lsG5 eGg] dfGotfnfO{ ;}4flGts vfsf dfgL o;s} cfwf/df cg';GwfgnfO{ cufl8 a9fpg] k|of; ul/Psf] lyof] .


@=# ;DalGwt ;flxTosf] pkfb]otf
o; cWoog cg';GwfgnfO{ p2]Zo cg'?k k"0f{tf k|bfg ug{sf nflu ;DalGwt ;flxTosf] l;+xfjnf]sgn] ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLn] ;du| ljb\ofnosf] z}lIfs jftfj/0fnfO{ stflt/ cufl8 a9fpg] eGg] s'/fdf dxTjk"0f{ lqmofsnfkaf/] hfgsf/L k|fKt ug{ ;xof]u k'¥ofPsf] 5 . ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLsf sf/0fn] ubf{ ljb\ofnon] s;/L k|ult ug{ l5§} ;kmn x'G5 . ;d'bfo, ljb\ofyL{, cleefjsnfO{ kl/rfng s;/L ug]{, ;d'bfosf] ;lqmo ;xof]u lagf ljb\ofnon] k|ult ug{ ;Sb}g . t;y{ ;d'bfonfO{ ;xof]u ug{ ;Sg] cj:yfdf ?kfGt/0f ug]{, ;d'bfonfO{ ljb\ofnok|lt a9L lhDd]jf/L aGg pTk]|l/t ug]{, >f]t / ;fwgsf] clwstd kl/rfng ug{ k|]l/t ub}{ n}hfgsf] nflu k|frfo{n] g]t[TjbfoL e"ldsf lgjf{x ug{' kg]{ x'G5 . of] cWoog cg';GwfgnfO{ u'0ffTds tyf kl/df0ffTds k|s[ltsf] agfpg'sf ;fy} cg';Gwfgsf] lglZrt 9fFrf jf bfo/f tof/ ug{sf nflu cfh eGbf cufl8 ul/Psf cWoog tyf cg';Gwfgsf] ;xfotfn] dxTjk"0f{ ;xof]u k'¥ofPsf] 5 . h;sf] ;xof]uaf6 ;Defjgf/lxt gd'gf 5gf]6 ljlwsf] cfwf/df tYofÍ ;+sng u/L tYofÍsf] Joj:yf Pj+ ljZn]if0f ;d]t ul/Psf] 5 . ;flxTosf] k'g/fjnf]sgaf6 tYofÍ ;+sng ubf{ x'g hfg] ;d:of, sdL sdhf]/Lsf] lg/fs/0f x'g'kg]{ ;fy} dgu0fGt] tYo sfNklgs tj/af6 cg';Gwfg ubf{ cWoog tyf cg';Gwfgdf b]lvg] sdL sdhf]/L cWoog u/L cg';Gwfgstf{df b]vf kg]{ ;}4flGts ljrng /f]Sgsf nflu ;xof]u k'¥ofpg] 5 eGg] ck]Iff ul/Psf] 5 .


kl/R5]b tLg M cWoog ljlw
#=! cg';Gwfg 9fFrf
cg';Gwfgsf qmddf k|fKt x'g] tYofÍx?sf] JofVof / ljZn]if0f ug{ d'Votof u'0ffTds tl/sf ckgfOg] ul/G5 . efjfgfTds wf/0ff ljrf/, ;f]r,?lr, cg'ej, 1fg, b'li6sf]0f / k|j[lQ h:tf s'/fx?sf] cWoog ;fª\lVos dfqfdf 7f]; ?kn] JoQm ug{ sl7gfO{ x'g] x'Fbf pQm s'/fsf] cg';Gwfgdf u'0ffTds k4lt ckgfOPsf] lyof] . o; cg';Gwfg ;To tYo ;"rgfx?sf] cfwf/df JofVof / ljZn]if0f ul/g] x'Fbf o;sf] cg';Gwfg 9fFrf u'0ffTds k|s[ltsf] /x]sf] lyof] .

#=@ hg;+Vof tyf gd'gf 5gf]6
cWoogsf nflu lglZrt hg;+VofnfO{ cfwf/dfgL lgisif{ lgsflnPsf] lyof] . cWoogsf l;nl;nfdf ;Dk"0f{ ljb\ofnox?nfO{ lng ;fwg >f]t tyf oftfoft, ;~rf/, ;do / cfly{s cefjsf sf/0f sl7gfO{ k}bf x'g] / ;dodf g} sfo{ ;DkGg ug{ sl7gfO{ x'g] x'bfFx'b}F klg ;xL j:t'ut lgisif{ lgsfnL ;fdfGoLs/0f ug{ ;lsof];\ eGg] p2]Zon] o; sdnfaf/L >f]ts]Gb|sf ;Dk"0f{ ;+:yfut ljb\ofno, k|frfo{, lj=Jo=;= cWoIf, ljb\ofyL{, lzIfs o; cg';Gwfgsf hg;+Vofsf] ?kdf /x]sf lyP . h;dWo] ;Defjgf gd"gf 5gf}6 ljlw / p2]Zod"ns gd"gf 5gf}6 ljlw k|of]u u/L gd'gf 5gf}6 ul/Psf] lyof] .

#=# tYofÍsf] >f]t
cWoogsf] qmddf 5gf]6df k/]sf ljb\ofnox?sf] :ynut e|d0f u/L tof/ kfl/Psf v'Nnf k|ZgfjnLsf] k|of]uaf6 lzIfs, ljb\ofnosf k|frfo{, lj=Jo=;= sf cWoIf, lzIfs cleefjs ;+3sf cWoIfsf] ljrf/ wf/f0ff ;d]t ;+sng ul/Psf] lyof] . To:t} cfjZosk/] k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tj Ifdtf ljsf; tflnd k'l:tsf, 8fo/L / b}lgs sfd ubf{ k|fKt cg'ej / glthf h:tf >f]tx?sf] ;d]t ;xof]u lnOPsf] lyof] . cyf{t tYofÍ ;+sngsf k|fylds / l4tLo b'j} >f]tsf] k|of]u ul/Psf] lyof] .



#=#=! k|fylds >f]t
cWoogsf] qmddf cg';Gwfgstf{ :jo+ cfkm} uP/ tYofÍ ;+sng ug{'nfO{ k|fylds >f]t elgG5 . o; cGt{ut cjnf]sg, k|ZgfjnL, cGt{jftf{ k|of]u u/L tYofÍ ;ª\sng ul/Psf] lyof] .

#=#=@ l4tLo >f]t
cWoogsf] qmddf cg';Gwfgstf{n] c?n] ;ª\sng u/]sf] tYofÍ k|of]u ug{'nfO{ l4tLo >f]t elgG5 . o; cGt{ut ljb\ofnodf ePsf] e"\=k"= tyf jt{dfg k|frfo{x?sf] /]s8{, ljb\ofyL{sf /]s8{x?, d"NofÍg /]s8{, k|fwfgfWofks g]t[Tj Ifdtf ljsf; k'l:tsf, z}lIfs a'n]l6g, z}lIfs tflnsf, ;fdfu|L, lgod lgb]{zg cflbnfO{ k|of]u u/L tYofÍ ;ª\sng ul/Psf] lyof] .

#=$ tYofÍ ;ª\sngsf ;fwgx?
cWoogsf lglDt lgDg ;fwgsf] 5gf]6 ul/Psf] lyof] .
cjnf]sg kmf/d
;xeflutfd"ns cjnf]sgn] s'g} klg cg';Gwfgstf{nfO{ k|ToIf ;xefuL eP/ 36gf ;d:of tyf s'g} ljifoj:t'sf] ulx/fO;Dd k'uL To;sf] ;xL ljZn]if0f ug{ d2t ub{5 . u'0ffTds cg';Gwfgsf dxTjk"0f{ ljlwdWo] ;xeflutfd"ns cjnf]sg klg Ps dxTjk"0f{ tYofÍ ;ª\sngsf] cfwf/ dflgG5 . o; cWoogdf ;+:yfut ljb\ofnosf] k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLsf ljleGg kIfx?nfO{ cWoog ug{ ;xeflutfd"ns cjnf]sg ul/Psf] lyof] . ljb\ofnosf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL cGt{ut lzIfs, z}lIfs ;fdfu|L, ljb\ofyL{, cltl/St lqmofsnfk, sd{rf/L Joj:yfkg, cfly{s cj:yf lyP eg] ef}lts cj:yf cGt{ut ejg, sIffsf]7f, v]n d}bfg, vfg]kfgL, zf}rfno, k':tsfno, k|of]uzfnf h:tf kIfsf] cjnf]sg ul/Psf] lyof] . k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ tYok/s tYofÍ ;ª\sng ug{ o;n] ;xof]u k'¥ofpg] x'Fbf cg';'rL $ df pNn]v u/]adf]lhdsf] ?h' ;"rL kmf/dsf] ;xof]udf cjnf]sg ul/Psf] lyof] .

14
 



k|ZgfjnL
v'Nnf k|ZgfjnL ljsNk/lxt x'g] x'Fbf / pQ/bftfn] cfˆgf] ljrf/ k|i6;Fu k|s6 ug{ kfpg] / ulx/fO;Dd k'uL d"Nofªsg ug{ ;lsg] x'Fbf cg';"rL $ ;Ddsf k|ZgfjnL dfkm{t tYofÍ ;+sng ul/Psf] lyof] . of] k|ZgfjnL ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjssf] nflu ul/Psf] 5 .

cGt/jftf{ k|ZgfjnL
cGt/jftf{ k|ZgfjnL cfd'g];fd'g] a;L p2]Zod"ns / l;nl;nfa4 9+un] ul/g] s'/fsfgL xf] . cg';Gwfgstf{n] cg';Gwfgsf] dfu cg';f/ k|Zg lgdf0f{ u/L tYofÍ lng] ub{5 . o; cWoogdf klg cg';"rL $ df pNn]lvt k|Zg cg';f/ JolQmut ;fd"lxs ?kdf ;~rflnt cGt/jftf{af6 ;d]t tYofÍ lnOPsf] lyof] . of] cGt/jftf{ k|ZgfjnL lzIfs, cleefjssf] nflu ul/Psf] lyof] .

nlIft ju{;Fusf] 5nkmnsf a'Fbfx?
g]t[Tjz}nL ;DaGwL ljifodf ;DalGwt JolQmx? /fvL 5nkmn u/fOPsf] lyof] . 5nkmnaf6 lgl:sPsf tYox?nfO{ a'Fbfut l6kf]6 u/L 5nkmnaf6 ljZn]if0f ul/Psf] lyof] .

#=% tYofÍ ;ª\sng k|lqmof
s_ cjnf]sg kmf/d M ljb\ofyL{ tyf cleefjssf] k|ToIf ;Dks{df uO{ cjnf]sg ul/Psf] lyof] .
v_ k|ZgfjnL M ljb\ofyL{, lzIfs, k|frfo{ / cleefjs sxfF k|ToIf ?kdf uO{ k|Zgkq tof/ u/L k|ZgfjnL e/fOPsf] lyof] .
u_ cGt/jftf{ k|ZgfjnL M ljb\ofyL{, lzIfs, cleefjssxfF uO{ k|ToIf cGt./jftf{ jf k|ZgfjnL ul/Psf] lyof] .
     3_ z}lIfs b:tfj]h tYofÍ kmf/d M ljb\ofnodf ePsf] z}lIfs ;fdfu|L, rf6{, ljb\ofyL{sf] d"NofÍg ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf a}7s k'l:tsf, lzIff ljefuaf6 k|fKt n]v Pj+ lgb]{zgx? cflbsf] k|ToIf cjnf]sg ul/Psf] lyof] .
 #=^ tYofÍsf] ljZn]if0f / k|:t'tLs/0f
o; cWoog u'0ffTds k|s[ltsf] ePsf] dflgG5 . ;+sng ul/Psf tYofÍx?nfO{ ;/n / ;xh ?kdf k|:t't ug{sf nflu qmda4 ?kdf ljZn]if0f u/L k|:t't ul/Psf] 5 . k|fKt tYofÍx? dWo] ;+VofTds tYofÍx?nfO{ c+s, k|ltzt / cg'kftsf] cfwf/df cfjZostfcg';f/ ljZn]if0f ul/Psf]] 5 . u'0ffTds tYofÍx?nfO{ JofVofTds ?kdf ljZn]if0f ug{ ljleGg pkzLif{sx?df ljefhg u/L k|:t't ul/Psf] 5 . o; cWoogaf6 k|fKt glthfnfO{ k"0f{ ;flxTosf] cWoog;Fu hf]8]/ x]g]{ k|of; ul/Psf] 5 . k|of]udf NofOPsf k|ZgfjnLsf] ;xof]uaf6 o; cg';GwfgnfO{ clGtd ?k lbOPsf] 5 . oxfF k|fKt tYofÍx?sf] JofVof tyf ljZn]if0fsf nflu k|ZgfjnL / ljb\ofno cjnf]sg kmf/daf6 k|fKt ;"rgfx?nfO{ of]hgf, Joj:yfkg, k|zf;lgs sfo{Gjog / d"NofÍg kIfdf ljefhg ul/Psf] 5 . g]t[Tj ;DaGwL ;flxTosf] k'g/fjnf]sg / g]t[Tj;Fu ;DalGwt l;4fGtx?nfO{ o; cg';Gwfgsf] ljifoj:t';Fu hf]8L tYofÍ ljZn]if0f k|lqmofnfO{ cem ;/n, ;xh / ljZjf;gLo agfpg] sf]lz; ul/Psf]] 5 .







16

 


kl/R5]b rf/ M tYofª\ssf] JofVof tyf ljZn]if0f
k|:t't kl/R5]bdf ;+:yfut ljb\ofnosf] k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ;DaGwL zf]w zLif{sdf ljz]if u/L k|frfo{, lj=Jo=;= sf cWoIf, ljb\ofnosf lzIfs tyf ljb\ofyL{x?;Fusf] cGt/jf{tf, k|ZgfjnL, b:tfj]h k'g/fjnf]sg / lzIfs;Fusf] 5nkmnsf ;fy} ljb\ofnosf] k|ToIf cjnf]sg / clen]v cWoogaf6 k|fKt glthfsf] ?h' ;"rL ;d]tsf] cfwf/df k|fKt ;"rgf, hfgsf/L Pjd\ tYofª\snfO{ ljleGg zLif{s pkzLif{sdf /fvL k|fylds ;|f]tsf cfwf/df cfjZostfcg';f/ JofVof tyf ljZn]if0f u/L k|:t't ul/Psf] 5 .

$=! k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ;DaGwL cj:yf
cWoog ljleGg ;dodf ljleGg ljb\ofnodf uO{ ul/Psf] k|frfo{, lj=Jo=;= cWoIf, lzIfs / ljb\ofyL{;Fusf] cGt/jf{tf k|ZgfjnL cg';f/ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{df ldng;f/, :ki6jQmf, ;/n :jfefj, ;+of]hgsf/L e"ldsf, ;+:yfsf] ljsf;k|lt sl6a4, a9LeGbf a9L hg;Dks{df /xg] hf] sf]xL;Fu ;lhn} 3'nldn x'g] / c?nfO{ sfdsf lglDt pT;flxt kfg]{ h:tf u'0fx? e]l6P . pgLx?df ljb\ofyL{, lzIfs Pj+ cleefjs ;a}nfO{ cToGt} pT;fxk"0f{ cf–cfˆgf] sfd / st{Jodf nfUg pTk]|/0ff lbg ;Sg] k|efjsf/L g]t[Tjz}nL ljBdfg lyof] . g]tfdf x'g] zlQm / k|efjsf] l;4fGt cg';f/ æs'g} klg JolQmdf ePsf] Ifdtf, of]Uotf, kb, k|lti7f, clwsf/, lgod sfg'g, zf/Ll/s ;Ifdtf / g}ltstf h:tf u'0f / ljz]iftfsf sf/0f p;df zlQm ;[hgf x'G5 / oxL zlQmn] g} p;n] c?nfO{ ;xh} k|efljt kfg{ ;S5 .Æ pQm k|frfo{df zlQm / k|efjsf] l;4fGt a9L d]n vfg uof] . To;}u/L ljb\ofyL{ Pj+ lzIfs4f/f ;'? ul/Psf] s'g} cleofg tyf sfddf …x'G5Ú , …xf]Ú h:tf ;sf/fTds efjsf] hfu[t u/fO{ sfddf cflek|]l/t ug]{, xf};nf / pT;fx lbg] :jfefj pxfFdf kfOof] . g]tfn] ckgfpg] ;sf/fTds clek]|/0ff z}nL;Fu ldNg uPsf] 5 . To;}u/L ;+:yfut ljb\ofnosf] k|frfo{df a9L eGbf a9L ;do ljb\ofnoleq /x]/ ljb\ofnosf] lgu/fgL, cleefjs;Fu e]63f6, lgoldt x]/rfx / ;d:of ;dfwfgsf lglDt kxn ug]{ ljb\ofyL{x?nfO{ k7g kf7gdf pT;fx hufpgsf lglDt ;Demfpg] Pj+ lg8/tfk"j{s ;d:ofsf] ;dfwfg ug]{ h:tf u'0f tyf ljz]iftfx? kfOof] . k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLsf] af/]df cWoog ug]{ qmddf k|frfo{nfO{ Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL eg]sf] s] xf] < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf k|frfo{ xl/rGb| clwsf/L atfpg'x'G5 æJoj:yfksLo g]t[Tjz}nL eg]sf] ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ z}lIfs, k|zf;lgs, ef}lts kIfnfO{ ;d]6L cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx?nfO{ dWo:y / ;dGjo ug{' xf] . o;/L Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL eg]sf] JolQmsf] Tof] Ifdtf v'jL jf snf xf] h;n] lglb{i6 nIo / p2]Zo k|flKt ug{ c?nfO{ k|efj kf/]/, clek]|l/t u/]/, v';L agfP/, dfu{bz{g u/]/, dWo:y / ;dGjo u/]/ cfˆgf dftxtsf sd{rf/Lx?nfO{ ;fydf lnP/ sfo{ ;kmn kfg{ ;Ifd x'g ;Sg] xf] .Æ

 gd'gf 5gf]6 ljb\ofnosf k|frfo{ l;i6/ OefGhLnf u8]/sf cg';f/ æg]t[Tjz}nL eg]sf] s'g} klg ;+u7gsf] nIo k|flKtsf nflu cfˆgf] dftxtsf sd{rf/L jf JolQmx?nfO{ pTk|]l/t u/L sfd ug{ lqmofzLn agfpg ;Sg] snf xf] . of] JolQmcg';f/ km/s x'G5 .Æ o;/L g]t[Tj eg]sf] c?nfO{ k|efljt kfg{ ;Sg] Ifdtf xf] . cfˆgf cg'ofoLx?nfO{ cfˆgf] rfxfgf cg'?k sfd ug{sf nflu pT;flxt kfg{ ;Sg] snf xf] . o;}u/L k|frfo{ s]an k|;fO{ g]t[Tjz}nLsf] af/]df cfˆgf] wf/0ff o;/L /fVg'x'G5, æg]t[Tjz}nL eg]sf] ;fd"lxs nIo k|flKtsf nflu JolQmut OR5f hufpg] tyf pT;flxt u/L k|efljt kfg]{ Ifdtf xf] .Æ o;/L s'g} klg sfo{nfO{ ;DkGg ug{sf nflu ;fd"lxs ?kdf ldn]/ nIo k|flKtsf nflu g]t[Tjstf{n] ;Dk"0f{ lzIfs sd{rf/Lx?nfO{ ;dGjo u/L cufl8 a9\g] IfdtfnfO{ ;Ifd g]t[Tjz}nLsf ?kdf lng ;lsG5 . o;} ;Gbe{df k|frfo{ ljdn vqL k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL eg]sf] s] xf] < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf pxfF cfˆgf] wf/0ff o;/L k|:t't ug{'x'G5, æg]t[Tjz}nL eg]sf] ;femf p2]Zosf] k|flKtsf nflu leqb]lv OR5f hufpg dflg;x?nfO{ k|efljt ug]{ sfo{ g} g]t[Tjz}nL xf] . h'g k|hftflGqs z}nLsf] ePdf a9L l6sfp x'g ;S5 .Æ o;/L s'g} klg ;+3 ;:yfnfO{ pGglt k|ult lg/Gt/ ?kdf lqmofzLn u/fpg To; ;+:yfdf sfd ug]{ dflg;x? :jtGq ?kdf cufl8 a9\g kfpg'k5{ . h;n] ubf{ ;+:yfn] nIo k|flKtdf cufl8 a9\g ;S5 . o;}nfO{ ;Ifd g]t[Tjz}nLsf] ?kdf lng ;lsG5 .

$=!=! k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL / ;]jf cjlwsf] cj:yf
18
;+:yfut ljb\ofnodf a9L lhDd]jf/L cfjZos x'g] / lhDd]jf/Lsf] cefjdf ;+:yf g} w/f;oL x'g] l:ylt ;[hgf x'g] x'bfF ljb\ofyL{, lzIfs, sd{rf/L ;a}nfO{ cToGt} lhDd]jf/L agfO{ u'0f:t/Lo lzIff lbgsf lglDt g]t[Tjn] ;do / kl/l:ylt cg'?k ljleGg g]t[Tjsf l;4fGt tyf z}nLnfO{ cfTd;fy u/]sf] kfO{G5 . ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?n] k|ToIf ?kdf cfˆgf lzIfs, sd{rf/L tyf ljb\ofyL{df 8/, qf; / bafasf] ;[hgf ug]{, cfb]z lbg] sfd t u/]sf] kfOPg t/ klg lzIfs, sd{rf/L, ljb\ofyL{x? g]t[Tj ug]{ k|frfo{sf] zlQmb]lv 8/fPsf] cj:yf cWoog If]qdf e]l6Psf] lyof] . cg';"rL rf/ lzIfssf nflu k|ZgfjnL eg]{ qmddf Pshgf lzIfsn] d t oL k|Zgx? eg{ ;lSbg lsg sL of] k"/} k|frfo{n] x]g{'x'G5 t;y{ of] dnfO{ eGbf k|frfo{nfO{ g} lbg';\ . pxfFn] h;nfO{ lbg'x'G5 p;n] k|ZgfjnL eg]{ u5{ egL pQ/ lbPsf lyP . o;sf ;fy} ljb\ofyL{nfO{ klg JolQmut ?kdf lbFbf k|frfo{sf] s'/f cfPkl5 cln xlRsPsf] kfOof] / o;nfO{ ;fDo agfpg ltdLn] h] b]v]sf 5f}+ Tof] n]v of] uf]Ko /xg]5 k|frfo{nfO{ b]vfplbg eg]kl5 ;xh ?kdf eg{sf] nflu kmd{ lnPsf] kfO{of] . o;}af6 k|:6 x'G5 ls lzIfs, sd{rf/L / ljb\ofyL{ k|frfo{sf] g]t[Tjsf] zlQmb]lv 8/fPsf] cj:yf cWoog If]qdf e]l6Psf] lyof] . ;+:yfut ljb\ofnosf pQm lzIfsn] eGg'eof] æxfd|f] ljb\ofnodf t lk|lG;kn g} 7"nf] xf] . lk|lG;knsf] cg'dlt ljgf t xfdL s]xL af]Ng ldNb}g o:t} u/L ljb\ofnosf] /fo a'em\g vf]Hbf klg cln 8/, bSs; lng vf]Hbf pxfFn] eGg'eof] æcGt/jftf{ / efif0f eg]kl5 d 8/fpF5' . d t cGt/jftf{ glbg] / efif0f gug]{ dfG5] x'F . xfdL t :j3f]lift k|frfo{ ePsf dfG5] xf} .Æ o;/L pxfFsf] :jfefj cWoog ubf{ aflx/ a9L hf]8 lbg], ljb\ofnosf lhDd]jf/L lzIfs, sd{rf/Lx?nfO{ lgb]{zg lbg] / sfddf lhDd]jf/L aGg ;xof]u ug]{ :jfefj e]l6of] . g]t[Tjsf] dfu{nIo z}nLcg';f/ klg æg]tfsf] d'Vo sfd cg'ofoLx?;Fu :ki6 nIo lgwf{/0f, nIo k|flKtsf nflu pQd dfu{ kQf nufpg d2t ug]{ / ;f] ;DaGwL s'g} cj/f]w b]vf k/]df x6fpg ;3fpg] cflb x'g\ . To;}n] pxfFdf g]t[Tjz}nL dfu{ nIo b[li6sf]0f xfjL ePsf] kfOof] . ;sf/fTds clek|]/0ff z}nL cGt{ut ;Ddfg, k':sf/ cflb k5{g\ eg] gsf/fTds clek|]/0ff z}nL cGt{ut b08 ;hfo cflb k5{g\ . k|frfo{df cfjZostfcg';f/ ;sf/fTds / gsf/fTds b'j} vfnsf] clek|]/0ff z}nL e]l6of] .Æ xfn k|frfo{sf] ?kdf /xg' ePsf rf/j6} k|frfo{nfO{ tkfO{x? k|frfo{ eO{ g]t[Tj ;DxfNg' ePsf] slt slt jif{ eof] < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf pxfFx?n] lbg'ePsf] pQ/nfO{ ljZn]if0ffTds ?kdf tn k|:t't ul/Psf] 5 .   5gf]6df k/]sf rf/j6f ;+:yfut ljb\ofnosf] xfn k|frfo{ kbdf /xg' ePsf] /cg'ej jif{nfO{ tnsf] tflnsf g+= ! af6 :ki6 kfl/Psf] 5 .




19
 


Tflnsf g++ ! 5gf]6df k/]sf k|frfo{sf] cg'ej jif{
qm=;=
ljb\ofnosf] gfd
k|frfo{sf] gfd
k|frfo{ kb jif{
!
dgf;n' cf=df=lj=
xl/rGb| clwsf/L
% jif{
@
lbklzvf af]= :s"n
s]an k|;fO{
!& jif{
#
tgx'F l8«dNof08 Ps]8dL
ljdn vqL
@ jif{
$
gf]6]«8\ofd p=df=lj=
l;i6/ OefGhLnf
!% jif{

dflysf] tflnsfnfO{ ljZn]if0f ubf{ lzIf0f k]zfdf cg'ej k|fKt JolQm g} ljb\ofnosf] k|frfo{ kbdf /xg ePsf] kfOG5 . hlt sf]/f JolQm k|frfo{ kbdf /xFbf Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLdf afwf / sl7gfO{x? b]vf kb{5g\ . To;sf] cnfjf ;Ifd / cg'ejL JolQmn] cfˆgf] g]t[Tjz}nL ;xh 9+uaf6 cufl8 a9fpg ;lhnf] x'g] u/]sf] atfO{G5 . cg'ejL st{Jolgi7, nugzLn JolQm g} k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t{Tjz}nLnfO{ cufl8 a9fpg lqmofzLn /x]sf] cj:yf cWoog If]qdf e]l6Psf] lyof] .

$=!=@ of]hgf lgdf0f{sf] cj:yf
20
s'g} klg sfd ug{' cl3 Tof] sfdsf] p2]Zo, nIo / sfd ug]{ tl/sf ;DaGwdf ljrf/ ul/g'nfO{ g} of]hgf elgG5 . s'g} sfdaf6 clwstd\ pkof]lutf lnO{ To;nfO{ a9L pkof]uL agfpg of]hgf cfjZos kb{5 . cg';Gwfgsf] qmddf ljb\ofnon] jif{el/ ;~rfng ug]{ z}lIfs lqmofsnfk ;DaGwL jflif{s sfo{ of]hgf lgdf0f{ ug]{ ug{' ePsf] 5  egL ;f]lwPsf] k|Zgdf ;a} ljb\ofnosf k|frfo{x?n] jflif{s sfo{ of]hgf lgdf0f{ ug]{ u/]sf] atfpg' ePsf] 5 . jflif{s sfo{ of]hgf cg';f/ ljb\ofnodf k|frfo{, lzIfs, cleefjs tyf ljb\ofyL{4f/f ;~rfng ul/g] lzIf0f l;sfO{ ;DaGwL lqmofsnfkx?nfO{ Jojl:yt / k|efjsf/L agfpgsf] nflu tof/ kfl/G5 . Ps z}lIfs ;qleqsf ;Dk"0f{ z}lIfs lqmofsnfkx?nfO{ rf}dfl;s, dfl;s P+j b}lgs ?kdf ljefhg u/L ljb\ofyL{x?sf z}lIfs pknlAw xfl;n ug{sf nflu lgoldt ?kdf ljb\ofnoleq jf aflx/ ;~rfng ul/g] k|:tfljt sfo{qmdx?sf] ;ª\sngnfO{ jflif{s sfo{of]hgf elgG5 . cg';Gwfgdf k/]sf rf/j6} ljb\ofnosf] k|frfo{nfO{ ljb\ofnosf] jflif{s of]hgf lgdf0f{ ;DaGwdf ;f]lwPsf] k|Zgdf of]hgf lgdf0f{ ug]{ t u/]sf] t/ ;fd'bfoLs ljb\ofnodf h:tf] ljb\ofno ;'wf/ of]hgf, sfo{d"ns cg';Gwfg / ljb\ofnonfO{ s;/L ;'wf/ ug{ ;lsG5 eGg] of]hgf eg] cfkm"x?nfO{ lhNnf lzIff sfof{non] gu/fPsf] ;+:yfut ljb\ofno egL o:tf] of]hgfaf6 k5fl8 kf/]sf] h'g ;fd'bflos ljb\ofnonfO{ k|bfg ul/Psf] 5 . cfkm"x? eg] To;af6 cglj1 /x]sf] egL pxfFx? ;a}af6 Ps} lsl;dsf] pQ/ cg';Gwfgsf] qmddf k|fKt ePsf] lyof] .


ljb\ofnon] jflif{s of]hgf agfpgsf] tfTko{ ljb\ofnonfO{ hLjGt ?kdf ;~rfng ug{ ;xof]u k'¥ofpg' xf] . o; of]hgfdf slxn] s'g ldlt;Dd ljb\ofyL{ :jfut Pjd\ egf{ sfo{qmd ;~rfng ug]{, s'g ;dodf PsfO{ k/Liff, k|yd rf}dfl;s, l4tLo rf}dfl;s / clGtd k/LIff To:t} glthf k|sfzg, cltl/Qm lqmofsnfk ;~rfng, cleefjs e]nf h:tf s'/fx? jflif{s of]hgfdf ls6fgL ul/Psf] x'G5 . h;n] ljb\ofnonfO{ hLjGt t'Nofpg] x'bfF x/]s ljb\ofnosf k|frfo{n] cfˆgf] ljb\ofnonfO{ cufl8 a9fpgsf] nflu of]hgf lgdf0f{ u/L cufl8 a9\g' kg]{ b]lvG5 .

$=!=# k|frfo{4f/f lzIfsx?sf] sIff cjnf]sg, lg/LIf0f tyf ;'k/Lj]If0fsf] cj:yf
21
o; cWoog If]qsf] qmddf 5gf]6 ePsf ljb\ofnosf k|frfo{x?nfO{ ;f]lwPsf] k|ZgjnLx?df ;tk|ltzt k|frfo{x?n] lzIfsx?4f/f lnOg] sIffnfO{ ;do ;dodf cjnf]sg tyf lg/LIf0f ug]{ u/]sf] tYofª\s k\fKt ul/of] . cfjZos b]lvPsf] v08df lzIf0f ul//x]sf] a]nfdf sIffsf]7fleq g} uO{ cf}krfl/s tl/sfn] lg/LIf0f ug]{ ul/Psf] / cGo ;dodf cgf}krfl/s ?kdf sIffsf]7feGbf aflx/af6 g} lg/LIf0f ug]{ ul/Psf] k|frfo{x?n] atfpg'eof] . ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfnfO{ tkfO{x?n] k|frfo{4f/f lzIfsx?sf sIff cjnf]sg tyf lg/LIf0f ug]{ u/]sf] kfpg' ePsf] 5 < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfx?n] lg/LIf0f ug]{ u/]sf] kfPsf 5f} egL hjfkm lbg'ePsf] kfOof] . tkfO{x?sf sIffx? k|frfo{4f/f s] s;/L cjnf]sg ug]{ ug{' ePsf] 5 < egL lzIfsx?df ;f]lwPsf] k|Zgdf lzIfs z'zLn Gof}kfg] atfpg'x'G5 æxfdLn] k9fO/x]sf] sIffdf g} pkl:yt eO{ sIffnfO{ cjnf]sg ug]{ ug{'ePsf] 5 eg] slxn] sflx aflx/ ‰ofn 9f]sfaf6 klg lg/LIf0f ug]{ u/]sf] kfPsf] 5' .Æ To;}u/L ljb\ofyL{x?;Fu ltdLx?nfO{ ;/n] k9fpbf k|frfo{ cfP/ sIff cjnf]sg tyf lg/LIf0f ug]{ u/]sf kfPsf 5f} < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf cg'k clwsf/L atfp5g\ ælg/LIf0f ug]{ ug{' ePsf] 5 Æ To:t} ljb\ofyL{ ;[hgf yfkf atfpl5g\ æslxn] sflx ;/x?n] k9fPsf] sIff aflx/af6 lg/LIf0f ub}{ lx8\g' ePsf] ;fy} ‰ofn 9f]sfaf6 58\s] lg/LIf0f ;d]t ub}{ lx8\g'ePsf] b]v]sf 5f} egL pQ/ lbPsf] kfOof] .Æ 

ljb\ofnodf ;Dk"0f{ lzIfsx? Tflnd k|fKt g} 5g\ eGg] 5}g\ h;sf] sf/0f ljb\ofnosf] k7gkf7g k|efljt x'g ;S5 . t;y{ k7gkf7gdf ;'wf/ Nofpg k|frfo{nfO{ cfkm"eGbf dflyNnf] lgsfodf /x]sf lhNnf lzIff clwsf/L, lj=lg= ;|f]t JolQmn] / ljb\ofnosf lzIfsx?sf] sIffnfO{ lj=lg= ;|f]t JolQm k|frfo{n] lg/LIf0f P+j cjnf]sg ul/g' kb{5 . olb sIff sf]7fdf slxF sdL sdhf]/L ePdf ;'wf/ ug{sf nflu ;'emfj lbO{g' kb{5 .

$=! =$ vfnL lkl/o8 Joj:yfkgsf] cj:yf
ljb\ofnodf slxn] sflxF lzIfsx?sf] cfsl:ds sfdn] ubf{ ljbf lnO{ a:g' kg]{ cj:yf ;[hgf x'g hfG5 . To;/L lzIfsn] ljbf lnbf pxfFx?n] lng] lkl/o8 vfnL x'g cfpF5 h;n] ubf{ sIffdf xNnf x'g] / c? sIffnfO{ ;d]t afwf kg{ hfg] x'Fbf cg';Gwfgdf k/]sf rf/j6} ljb\ofnosf k|frfo{nfO{ vfnL x'g cfpg] lkl/o8nfO{ s;/L Joj:yfkg ug' x'G5 < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf tLghgf k|frfro{sf] ljrf/ ldNg uof] pxfFx?sf cg';f/ vfnL x'g] lkl/o8nfO{ Joj:yfkg ug{sf] nflu vfnL x'g] lzIfsnfO{ yk cltl/Qm ;'ljwfsf] Joj:yfkg u/L sIff lng nufpg] eGg] pQ/ kfOof] eg] k|frfo{ ljdn vqLsf] tl/sf cln km/s kfOof] pxfsf cg';f/ æTo:tf] cj:yfdf k|frfo{ cfkm} pQm sIffdf uP/ pQm ljifodf lzIfsdf s]xL ;d:of /x] g/x]sf] cWoog u5{' / ljb\yfyL{;Fu cGt/lqmof u5{' / slxn] sflxF lgoldt sIff x'g g;s]sf] v08df cltl/Qm lqmofsnfk u/fpFb5'Æ  eGg] pQ/ lbPsf] kfO{G5 .

o; cWoog If]qsf] qmddf k|frfo{4f/f vfnL lkl/o8 Joj:yfkg s] s;/L ePsf] 5 < egL ljb\ofyL{nfO{ ul/Psf] k|Zgdf ljb\ofyL ;'lbk skfnL eGb5g\ æs'g} lbg s'g} ljifo k7fpg] ;/ ljb\ofno cfpg' ePg eg] csf]{ ;/ cfO{ k9fpg] ug{'x'G5Æ eGg] pQ/kfOof] . eg] ljb\ofyL{ cd[tf >]i7sf] egfO{ cln km/s /x]sf] 5 pgsf cg';f/ æs'g} ;/ ljb\ofno gcfP/ s'g} lkl/o8 vfnL x'g cfPdf k|frfo{ :jod\ sIffdf cfO{ xflh/L hjfkm, jSt[Tj snf h:tf lqmofsnfk u/fpg'x'G5Æ eGg] pQ/ kfOof] .

22
s'g} klg ljb\ofnodf ;w}F ;a}hgf lzIfs ljb\ofnodf cfpg ;Sg] cj:yf g/x]sf] cj:yfdf pxfFn] k9fpg] ljifosf] lkl/o8 vfnL x'g cfpF5 . lkl/o8 vfnL eP kl5 ljb\ofyL{x? xNnf ug]{ u5{g\ . h;n] ubf{ csf]{ sIffnfO{ ;d]t k7g kf7gdf afwf kg{ hfG5 . o:tf] cj:yfnfO{ cltl/Qm kfl/>ldssf] Joj:yf u/]/ vfnL lkl/o8 ePsf] lzIfsnfO{ k7fpg ;lsPdf sIffsf]7fdf x'g] xNnfnfO{ lgoGq0f u/L ljb\ofyL{sf] l;sfO{nfO{ yk k|efjsf/L agfpg k|frfo{n] e"ldsf v]Ng' kg]{ x'G5 . h;n] l;sfO{nfO{ cem a9L k|efjsf/L t'Nofpg] u/]sf] kfO{G5 .


$=!=% k/LIff ;DaGwL glthf hfgsf/L u/fpg] cj:yf
k/LIff ;DaGwL glthf hfgsf/L u/fpg] cj:yf s;/L ug{'x'G5 < egL ;f]lwPsf] cGt/jf{tf k|ZgfjnLdf b'O{j6f k|frfo{sf] tf}/ tl/sf ldNbf] h'Nbf] kfO{of] pxfFx?sf cg';f/ æljb\ofyL{sf cleefjsx?nfO{ ljb\ofnodf af]nfP/ dfs{l;6 ljt/0f ul/G5Æ eGg] pQ/ k|fKt eof] eg] k|frfo{ s]an k|;fO{sf] pQ/ eg] cln km/s kfO{of] . pxfFsf cg';f/ æk/LIff ;DaGwL glthf hfgsf/L u/fpgsf] nflu k|To]s ljb\ofyL{sf cleefjsnfO{ ljb\ofnodf g} af]nfpg] / k|To]s ljb\ofyL{x?nfO{ gofF emf]nfdf l/kf]{6 sf8{ /fvL lbP/ glthf ljj/0f hfgsf/L u/fpFb5'Æ eGg] pQ/ k|fKt eof] . ljb\ofnodf rf}dfl;s, cw{jflif{s / jflif{s k/LIff lng] ul/G5 . o;/L k6s – k6s lnOPsf] k/LIffn] ljb\ofyL{df l;sfO{k|lt pTk|]/0ff hufpg d2t ug]{ ub{5 . oxL k|Zgdf s]lGb|t eP/ ljb\ofyL{x?nfO{ ;f]lwPsf] k|Zgdf pgLx?n] klg k|frfo{sf] pQ/;Fu ldNbf]h'Nbf] pQ/ lbPsf] kfOof] . b'O{j6f ljb\ofnosf ljb\ofyL{n] cleefjs lnP/ hfg'kg]{ / To;kl5 dfq l/kf]{6 sf8{ kfO{g] s'/f atfP eg] ljb\ofyL{ ;'nf]rgf e§ k/LIff ;DaGwL glthf s;/L k|fKt u5f}+ < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf æk|To]s rf}dfl;s, cw{jflif{s / jflif{s k/LIffsf] glthf k|fKt ug]{ lbgdf cleefjs lnO{ hfg' kg]{ / cleefjssf] pkl:yltdf gofF emf]nfdf /fvL l/kf]{6 sf8{ pknAw u/fpg] s'/fdf atfpl5g\Æ o;/L l/kf]{6 sf8{ lbg] Joj:yfn] ljb\ofyL{sf] k|ult cleefjsnfO{ hfgsf/L x'g] / :jod\ ljb\ofyL{nfO{ klg cfkm" s'g ljifodf slt sdhf]/ /x]5' eGg] yfxf x'g cfFp5 . h;n] ubf{ sdhf]/ ljifonfO{ cltl/Qm ;do lbP/ k7g kf7g lqmofnfO{ cufl8 a9fpg] ugf{n] yk d2t ldNg] ub{5 . h;af6 lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfkdf ;xof]u k'Ug uO{ l;sfO{df k|ult x'g hfg] b]lvG5 .

$=!=^ sIff cjnf]sgkl5 lbOg] ;'emfj, ;Nnfx / k[i7kf]if0fsf] cj:yf
23
33
lzIf0f l;sfO{df u'0f:t/nfO{ j[l4 ug{sf nflu sIff cjnf]sg / To;kl5 lbOg] ;Nnfxn] hlt k|efljt t'NofpF5 . To;eGbf klg cem dxTjk"0f{ e"ldsf cjnf]sg kl5 lbOg] ;'emfj / k[i7kf]if0fn] lgjfx{ ub{5 . o:tf ;Nnfx, ;'emfj / k[i7kf]if0fn] lzIfsnfO{ lzIf0fl;sfO{df dfu{lgb]{z / cfTdan pRr /fVg ;xof]u ub{5 . cg';Gwfgsf] qmddf o; If]q;Fu ;DalGwt eO{ ul/Psf] cWoogaf6 zt k|ltzt k|frfo{x?n] cfk"mn] sIff cjnf]sg ug]{ u/]sf] / To;lk5 cfjZos ;Nnfx, ;'emfj / k[i7kf]if0f lzIfsx?nfO{ JolQmut jf ;fd"lxs ?kdf lbg] u/]sf] hfgsf/L tYofÍ ;ª\sngsf] qmddf k|fKt ul/of] .


k|frfo{x?nfO{ tkfO{x?n] lbPsf] k[i7kf]if0fsf] cj:yf s:tf] /x]sf] kfpg' ePsf] 5 < eGg] k|Zgsf] hjfkmdf k|frfo{ l;i6/ OefGhLnf æ/fd|f] kfPsf] 5' / d ;Gt'i6 5'Æ  eg]sf] kfOof] .

$=!=& ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjs cGt{lqmof cj:yf
24
ljb\ofno eg]sf] ;dfh / ;d'bfosf] cfjZostf k"lt{ ug]{ Ps z}lIfs ;+:yf xf] . ;fdflhs ultzLntfsf] cfwf/sf] ?k lzIff xf] . o:tf] lzIff k|bfg ug]{ z}lIfs ;+:yf ljb\ofno xf] . of] ;+:yf cfkm;] cfkm ;~rflnt geO{ cfd cleefjssf] ;lqmotfdf ;~rflnt /x]sf] kfO{G5 . cleefjssf cfˆgf 5f]/f5f]/LnfO{ ljb\ofnodf egf{ u/fO{ c;n gful/s agfpg ljb\ofnok|lt pgLx?sf] k|ToIf lgu/fgL / ;Nnfx ;'emfj cfbfg k|bfg ul//xg' kg]{ x'G5 . h;nfO{ g} cGt{lqmof elgG5 . h;af6 ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjsaLrsf] ;DaGwnfO{ cem k|uf9 agfpg ;xof]u k'Ug]5 . o; ;DaGwdf k|frfo{nfO{ ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjs cGt/lqmof slt slt ;dodf ug{'x'G5 < egL ;f]lwPsf] k|Zgsf] pQ/df b'O{ hgfn] #÷# dlxgfsf] cGt/df ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjs cGt/lqmof /fV5 eg]sf] kfOof] eg] k|frfo{ l;:6/ OefGhLnf æcfjZostf cg';f/ cGt/lqmof sfo{qmd cfof]hgf ug]{ atfpg' x'G5Æ eg] k|frfo{ ljdn vqLsf] egfO{ cln km/s /x]sf] 5 pxfF eGg'x'G5 æljb\ofyL{;Fu lgoldt cGt{lqmof ub{5' s'g} lzIfs cg'kl:yt /xbf pQm ;dodf ;DalGwt ;d:of af/] ;f]wk'5 ug]{ u/]sf] 5' . lzIfs;Fu slDtdf dlxgfsf] Psk6s / cfjZos k/]df hlt;'s} a]nf klg cGt/lqmof ub{5' . cleefjs;Fu sDtLdf # dlxgfdf Psk6s cleefjs e]nf dfkm{t / cfjZos k/]sf] ;dodf laxfg a]n'sf ljb\ofyL{ lng, 5f]8\g cfPsf] a]nf cfjZos ;'emfj ;Nnfx lng] lbg] u/]sf] 5'Æ eGg] pQ/ k|fKt eof] . o;/L ;/;tL{ x]bf{ ljb\ofnosf] cleGg cË eg]sf] g} ljb\ofyL{, lzIfs cleefjs x'g logLx?sf] lgoldt ;xsfo{, ;b\efj, ;xof]uL efjgf / ljrf/af6 dfq z}lIfs ;+:yfn] pGglt k|ult / km8\sf] dfg]{ xF'bf ljb\ofnosf k|frfo{n] cfjZostfcg';f/ ljb\ofnosf ;/f]sf/ kIf;Fu cGt/lqmof u/L cufl8 a9]sf] v08df ljb\ofnosf] z}lIfs kIf ;'b[9 x'g d2t k'Ug]5 . o;/L ;/f]sf/jfnfx?sf] aLr lg/Gt/ cGt/lqmof cufl8 a9fpg' cg';Gwfgaf6 pkof]uL x'g] b]lvG5 .


$=!=* k|frfo{af6 lzIf0f ug{ pTk|]/0ffTds sfo{sf] cj:yf
25
lzIfs k]zfk|lt k|f]T;flxt ug]{ sfo{df k|frfo{sf] cu|0fL e"ldsf /xg] ub{5 . s'g} klg JolQm ;a} s'/faf6 k|v/, of]Uo, ;Ifd x'g ;Sb}g . t;y{ p;df pT;fx k|]/0ffn] p;n] cfˆgf sfo{ If]qdf ;kmntf xfl;n ub}{ cuf8L a9\g ;S5 . o; sfo{df k|frfo{sf] e"ldsf dxTjk"0f{ x'g hfG5 . o;} ;DaGwdf hf]g P8D; eGb5g\ ælzIfs dflg;sf] lgdf{tf xf] .Æ o;af6 s] :ki6 x'G5 eg] afnaflnsfnfO{ ;xL dfu{ lgb]{z u/L c;n JolQm agfpg] k]zfut JolQm lzIfs xf] . o;df k|frfo{sf] e"ldsf dxTjk"0f{ x'g] ub{5 . o;sf nflu lzIfs j}olQms, ;fdlhs Pj+ k|fl1s u'0fn] of]Uo aGg ;Sg'kb{5 . o;sf nflu p;nfO{ a]nf a]nfdf ;~rfng x'g] tflnd, uf]i7L, ;]ldgf/ h:tf sfo{qmdx?df ;xefuL aGg k|frfo{af6 k|f]T;fxg k|bfg ul/g' kg]{ x'G5 . h;af6 lzIfsdf yk bIftf, 1fg j[l4 ug{ ;lsG5 . o; cWoog If]qleq /x]sf ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{af6 k|efjsf/L lzIf0f ug{sf nflu s] s:tf] pTk|]/0ff hufpg] sfo{ ePsf 5g\ < egL ul/Psf] k|Zgdf lzlIfsf nIdL uf}td o:tf] pQ/ lbg'x'G5 æk|efjsf/L lzIf0f ug{sf nflu k|frfo{sf6 lbg'kg]{ /fo ;'emfj a]nf a]nfdf k|fKt x'G5 h;n] pTk|]/0ff hufpg] sfo{ ub{5Æ egL pQ/ lbPsf] kfOof] . To:t} k|Zg lzIfs /;dg s'df/>]i7nfO{ /f]lwPsf]df pxfF eGg'x'G5 æk|frfo{n] cfˆgf] cg'ejaf6 xfl;n ug{'ePsf ljleGg pbfx/0fx? lbP/ pTk|]/0ff hufpg] sfo{ ug{' x'G5 / cfkm} klg nfUg'x'G5Æ egL pQ/ lbPsf] kfOof] . o;/L g} cWoogsf] qmddf lzIfs kjg sfsL{nfO{ pTk|]/0ff hufpg] ;DaGwdf ;f]lwPsf] k|Zgdf pxfFsf] pQ/ c?sf] eGbf cln km/s lyof] . pxfF eGg'x'G5 ælzIfsnfO{ pTk|]/0ff hufpgsf] nflu k|frfo{n] af/Daf/ p;n] u/]sf] /fd|f] sfo{k|lt xf};nf a9fpg'k5{, ;fy} lzIfssf] Jojxfl/s ;d:of ;dfwfg ug{sf] nflu cfly{s ;xof]u / k'/:sf/sf] klg Joj:yf ul/g' kg]{ x'G5Æ egL pQ/ lbPsf] kfOof] . o;/L cg';Gwfgsf] qmddf ljleGg ljb\ofnosf ljleGg lzIfs;Fu ul/Psf] 5nkmn, k|ZgfjnLaf6 lzIfsnfO{ k|f]T;fxg, k|]/0ff / xf};nf a9fpg] sfo{df k|frfo{sf] e"ldsf dxTjk"0f{ x'g] / To;n] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ dfly n}hfg dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng] s'/fdf s;}sf] b'O{dt g/x]sf] s'/f cWoogsf] qmddf kfOof] .


$=!=( cltl/Qm sIff ;~rfngsf] cj:yf
ljb\ofnosf] z}lIfs ultljlwnfO{ ;xof]u ug]{ ;xlqmofsnfksf] ?kdf cltl/Qm lqmofsnfknfO{ lng] ul/G5 . cltl/Qm lqmofsnfk cGt{ut cltl/Qm sIff ;~rfng klg kb{5 . o; cWoogsf] qmddf jflif{s Go"gtd k9fO{ ;~rfng x'g'kg]{ lbg gk'u]df j}slNks Joj:yf s] ug{' ePsf] 5 < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf k|frfo{ l;i6/ OefGhLnf eGg'x'G5 æyk sIff ;~rfng u/]/ x/]s jif{sf] jflif{s Sofn]G8/df o;sf] Joj:yf ldnfOPsf] x'G5Æ egL pQ/ lbPsf] kfOof] . eg] k|frfo{ s]an k|;fO{ o;f] eGg'x'G5 æhf8f] ljbf, udL{ ljbf cflbnfO{ 36fP/ yk cltl/Qm sIff ;~rfng u5f} Æ eGg] pQ/ kfOof] eg] k|frfo{ ljdn vqL cln km/s lsl;dsf] wf/0ff JoQm ug{'x'G5 . pxfF eGg'x'G5 æk|fo o:tf] ;d:of ef]Ug' k/]sf] 5}g . olb Go"gtd k9fO{ ;~rfng ug]{ lbg gk'u]df k/LIffnfO{ s'g} c;/ gkg]{ u/L Ps dlxgf nueu cltl/Qm sIffsf] Joj:yf u/L Go"gtd k9fO{ x'g] lbg k"/f ug{] ub{5'Æ egL pQ/ lbPsf] kfOof] . o;/L cWoogsf] qmddf ljleGg ljb\ofnosf] k|frfo{;Fu ;f]lwPsf k|Zgdf ;a}af6 ;sf/fTds pQ/ g} cfPsf] / oxL k|Zg ljb\ofyL{nfO{ ltd|f] ljb\ofnodf Go"gtd\ k9fO{ x'g] lbg gk'u]df s] j}slNks sIff ;~rfngsf] Joj:yf k|frfo{n] ldnfpg' ePsf] 5 eGbf ljb\ofyL{ k|]/0ff e§/fO{af6 ældnfpg' ePsf] 5Æ eGg] pQ/ kfOof] . o;/L g} cGo ljb\ofnosf ljb\ofyL{nfO{ klg oxL k|Zg ubf{ pgLx?af6 klg yk ;do laxfg a]n'sf sIff lnP/ klg Go"gtd\ k9fO{ x'g] lbg k"/f ul/Psf] pQ/ cWoogsf] qmddf kfOof] . ljb\ofnsf] z}lIfs cj:yfnfO{ ;'b[9 agfpg k|frfo{sf] e"ldsf cu|0fL x'g] ub{5 . syd\ sbflrt Go"gtd k9fO{ ;~rfng ug]{ lbg k'Ug guPdf k|frfo{n] lzIfsx?nfO{ laxfg a]n'sf ;do ldnfO{ yk cltl/Qm sIffsf] Joj:yf u/]/ eP klg sIff ;~rfng ug]{ lbg k"/f ug{'kg]{ x'G5 . o;f] ul/Psf] cj:yfdf ljifoj:t'n] k|bfg ug{ vf]h]sf] 1fg, l;k, bIftf ljb\ofyL{ dfem clek|]l/t x'g] b]lvG5 . o;df k|frfo{n] cu|0fL e"ldsf v]Ng' kg]{ x'G5 . h;n] ljb\ofyL{sf] Jojxf/df kl/jt{g Nofpg dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng] b]lvG5 .

$=!=!) lzIfs Joj:yfkgsf] cj:yf
26
ljb\ofno Pp6f ;fgf] ;dfh xf] . ljb\ofno ;d'bfosf] dfu{lgb]{zs ;+:yf xf] . lzIffn] ;dfhdf r]tgf ;dfhnfO{ ;fdflhs, cfly{s, ;f+:s[lts, /fhg}lts nufot ;Dk"0f{ kIfx?df;';"lrt u/fO{ ;dfhnfO{ ;To tYo Pj+ ;xL dfu{df nfUg] lgb]{zg ljb\ofno dfkm{t lbg] ub{5 . ;fdflhs Gofosf] kfngf x'g g;s]sf] v08df gful/sxnfO{ pgLx?sf] st{Jo, bfloTj / clwsf/k|lt hfu[t u/fpg] ;zQm dfWod lzIff g} xf] . lzIff ;fdflhs ljsf;sf] d]?b08 P+j zlQmzfnL dfWod ePsfn] lzIffnfO{ ;dofg's"n ;fdflhs dfu tyf cfjZostfg's"n ;dfhn] ljsl;t ub}{ nfg' kb{5 . ;d'bfodf :yfkgf ePsf x/]s ljb\ofno dfkm{t ;Dk"0f{ cleefjsn] cfˆgf afnaflnsfx?nfO{ lzIffsf] lbJo Hof]lt lbO{ Gofgf] kfg{ pko'Qm jftfj/0f ;[hgf ug]{ JolQm eg]sf] lzIfs xf] . ljb\ofnodf /x]sf x/]s lzIfsn] ljb\ofnodf cfpg] afnaRrf cfˆg} afnaRrf x'g\ egL st{Jo af]wsf ;fy lzIff lzIf0f lqmofsnfknfO{ cufl8 a9fpg' kg]{ x'G5 . c;n, rl/qjfg, k9]n]v]sf JolQm eg]sf] g} ;dfhsf lzIfsx? kb{5g\ . To;}n] pgLx?sf] Jojxf/af6 ;dfhn] w]/} s'/f cfzf /fv]sf] x'G5 . g]kfn ufFp g} ufFpn] el/Psf] b]z xf] . clwsf+z u|fdL0f If]qsf] cfFvfsf] gfgL eg]sf g} lzIfsx? x'g\ . o;} ;DaGwdf o; cWoog ;a}df ;dfj]z ul/Psf rf/j6} ljb\ofnosf k|frfo{x?nfO{ lzIfs Joj:yfkg s;/L ug{'x'G5 < 3/of;L 5 jf k|lt:kwf{Tds 5 < egL u/LPsf] k|Zgdf k|frfo{ s]an k|;fO{ eGg'x'G5 ælzIfssf] Joj:yfkg sIff cjnf]sg kZrft ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf] lg0f{oaf6 ul/G5 .Æ egL atfpg'x'G5 . To:t} u/L k|frfo{ xl/zrGb| clwsf/L atfpg'x'G5 ælzIfs Joj:yfkg lj1fkg u/L k|lt:kwf{sf] dfWodaf6 5gf}6 u/G5Æ egL pQ/ lbg'x'G5 eg] b'O{j6f ljb\ofnosf k|frfo{sf] egfO{ eg] ldNbf] h'Nbf] /x]sf] 5 . pxfFsf cg';f/ ælj1fkg u/]/, ;DalGwt ljifosf] sIff cjnf]sg / k|lt:kwf{ u/fO{ k|fKtfª\ssf] cfwf/df Joj:yfkg ;ldltsf] cg'dltdf lzIfssf] Joj:yfkg ul/G5Æ eGg]] pQ/ k|fKt eof] .


27
o;} k|Zg;Fu ;DalGwt eO{ lzIfsx? tkfO{x? JolQmut ;Dks{ jf k|lt:kwf{af6 s;/L ;]jf k|bfg ug{' eof] < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf tLgj6f ljb\ofnosf lzIfsx?n] æk|lt:kwf{af6 k|j]z u/]sf] 5'Æ eGg] pQ/ lbPsf] kfOof] eg] Pshgf lzIfsn] eg] æd JolQmut ;Dk{saf6 ;]jf k|j]z u/]sf] x'FÆ eGg] pQ/ lbPsf] kfOof] . lzIf0f lqmofsnfk cfkm}df klg rnfv, d]xg]tL, of]Uo JolQmaf6 ;~rfng ul/g'kg]{ x'G5 . o;df cfˆgf] dfG5] eGbf /fd|f] dfG5] 5gf}6df ljz]if Wofg lbg cfjZos x'g hfG5 . t;y{ lzIfs 5gf}6df lj1fkg u/L k|lt:kwf{Tds tl/sfsf] ;fy} ;DalGwt ljifo lzIf0f ug{ nufO{ k|fKtfª\ssf] cfwf/df 5gf}6 ug{' a9L j}1flgs / kf/bzL{ x'g] b]lvG5 .

28
 


$=!=!! lg0f{o lng] kl/kf6Lsf] cj:yf
cWoog If]qdf k/]sf ljb\ofnosf k|frfo{x?nfO{ ljb\ofnosf] z}lIfs, ef}lts P+j cGo ultljlwdf ;/f]sf/jfnfx?sf] ;'emfj / ;NnfxnfO{ s;/L  sfof{Gjog ug]{ ug{'ePsf] 5 < egL ;f]Wbf k|frfo{x?af6 lbOPsf] pQ/nfO{ ;du|df tn o;/L k|:t't ul/Psf] 5 . lhNnf lzIff sfof{nosf] gLlt lgb]{zgdf /xL KofA;g / Pg KofA;gaf6 k|fKt /fo ;'emfj / ;Nnfxleq /xL s'g} klg s'/fsf] lg0f{o ug]{ u/]sf] atfpg'x'G5 . dflyNnf] lgsfon] lbPsf] /fo, ;'emfj / ;Nnfxcg';f/ ljb\ofno ;~rfng ug]{ u/]sf] atfpg'x'G5 . o;sf ;fy} ljb\ofno Joj:yfkg ;ldlt / ;Nnfxsf/x?af6 k|fKt /fo ;Nnfxdf 5nkmn ug]{ ul/Psf] / 5nkmnaf6 kfl/t ;Dk"0f{ ultljlwx?nfO{ pxfFx? s}}}}}}}} ;xeflutfdf sfof{Gjog u/L cufl8 a9\g] u/]sf] hfgsf/L k|fKt x'G5 . o;} ;DaGwdf ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIf ljqmd lkof;Fu tkfO{n]] Nofpg'ePsf s'g} gofF sfo{qmdx?nfO{ s;/L ;~rfng ug]{ ug{'x'G5 < egL ;f]lwPsf]k|Zgdf pxfFsf] pQ/ klg ldNbf] h'Nbf] kfO{G5 . æs'g} klg sfo{qmd ;~rfng ul/bf lj=Jo=;=sf] a}7sdf 5nkmn u/L ;Dk"0f{ JolQmx?sf] ;/;Nnfxsf] cfwf/df g} cfkm"n] sfof{Gjog ug]{ u/]sf] 5' . s'g} s'g} kIfdf ;xdlt h'6g g;s]sf] cj:yfdf ;DalGwt dflyNnf] lgsfodf ;f]wk'5 u/L lgisif{df k'Ug] u/]sf] cj:yf 5 .Æ t;y{ g]t[Tjz}nLsf] cj:yf k|frfo{x?n] k|hftflGqs z}nL eg] tfklg lg/+s'z / k|hftflGqs b'j} l;ldt /x]sf] cj:yf e]l6of] .


$=@ k|frfo{x?sf] g]t[Tjz}nL ;DaGwL k|efj
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL cGt{ut z}lIfs u'0f:t/ clej[l4sf lglDt z}lIfs jftf/0f lgdf{0fsf nflu rfNg'kg]{ sbdx?, ckgfpg'kg]{ z}lIfs k|ljlwx?, lzIfs, cleefjs / ljb\ofyL{x?;Fusf] ;xsfo{ h:tf kIfx?nfO{ s]nfpg] k|of; u/L k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kfg]{ tTjx? lgDgfg';f/ pNn]v ul/Psf] 5 .

$=@=! k|frfo{n] sIff cjnf]sg kZrft\ lzIfsnfO{ k/]sf] k|efj
sIff lzIf0f 7Ls tl/sfn] eP gePsf] yfxf kfpgsf] nflu k|frfo{n] sIff cjnf]sg u/L lzIfsx?nfO{ cfjZos k[i7kf]if0f lbg] sfo{ ug{' k|frfo{sf] dxTjk"0f{ sfo{ xf] . sIff cjnf]sg / lg/LIf0f qmddf rf/hgf k|frfo{;Fu ;f]lwPsf] k|Zgsf] pQ/df rf/}hgf k|frfo{n] lgoldt ?kdf cf}krfl/s sIff cjnf]sg lg/LIf0f ug{] u/]sf] atfPsf lyP . o;} u/L sIff cjnf]sgsf] af/]df rf/}j6f ljb\ofnosf lzIfsx?;Fu ul/Psf] 5nkmndf ;a} lzIfsx?n] sIff cjnf]sg x'g] s'/f atfpg'ePsf] lyof] eg] lg/LIf0f kZrft\ k|frfo{n] k[i7kf]if0f lbg] u/]sf] atfpg'ePsf] lyof] . cg';Gwfgsf] qmddf lzlIfsf clgtf ltldN;Lgf atfpg'x'G5 æk|frfo{n] sIff cjnf]sg kl5 u[xsfo{ hfFr ug{'k5{, sIffsf] jftf/0f zfGt agfpg'k5{ / sdhf]/ ljb\ofyL{x?nfO{ a9L ;do / k|fyldstf lbg'k5{ egL atfpg] ug{'x'G5Æ egL atfpg] u/]sf] kfOof] . ljb\ofnodf z}Ifl0fs ;'wf/sf] k|d'v kIf sIffsf]7fsf] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ k|efjsf/L ?kdf cufl8 agfpg' xf] . lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfkdf ;+nUg lzIfsx?sf] ;lqmotfn] pQm sfo{ ;Dej 5 . tyfkL ljljw cfGtl/s jf afXo sf/0fn] ubf{ pgLx?sf] lzIf0f sfo{ ck'/f] /xg ;S5 . o;sf nflu k|frfo{n] cf}krfl/s ?kdf lgoldt tj/n] sIff cjnf]sg u/L lzIfsnfO{ /fo ;Nnfx / ;'emfj JolQmut ?kdf jf ;fd"lxs ?kdf lbg' kg]{ x'G5 . h;af6 lzIf0f lqmofsnfknfO{ k|efjsf/L 9+uaf6 cufl8 a9fpg d2t k'Ug] b]lvG5 .

$=@=@ k|frfo{sf] ;d'bfodf k|efj
29
z}Ifl0fs ;'wf/sf] Joj:yfkgdf k|frfo{n] lgjf{x u/]sf] e"ldsf / To;n] ;d'bfodf kf/]sf] k|efjnfO{ Wofgdf /fvL cg';Gwfgdf /x]sf ljb\ofnosf lj=Jo=;= cWoIf / lzIfsnfO{ ;f]lwPsf] k|Zgdf pxfFx? ;a}af6 k|frfo{sf] ;d'bfodf k|efj ;'dw'/ / /fd|f] g} /x]sf] hfgsf/L k|fKt eof] eg] o;} qmddf cWoIf /fdd0fL lwtfnsf] wf/0ff cln km/s /x]sf] 5 . pxfFsf cg';f/ æk|hftflGqs, ;'dw'/, cg'zfl;t, g}ltsjfg / d}lqefjk"0f{ k|efj k/]sf] cg'ej u/]sf] 5'Æ eGg] pQ/ k|fKt eof] . k|frfo{sf] ;d'bfodf /fd|f] k|efj kg{'sf sf/0fx? w]/} /x]sf 5g\ . h:t} M P;=Pn=;L= k/LIffdf zt k|ltzt glthf, ljlzi6 >]0fL ;d]t ePsf], lhNnf :t/Lo If]qLo tyf /fli6«o k/LIffdf ;kmntf kfpg', cleefjs / ;dfhsf] k|lti7f kfpg' lzIfsx?sf] d]x]gt tyf nugzLntf / ljb\ofyL{ cg'zf;g pko'Qm ePsf] k|efjk|lt ;Gt'i6 ePsf] atfpg'sf] ;fy} ;Gt'li6sf] sf/0fdf lzIf0f l;sfO{sf] k|efjsf/L Joj:yfkg, lgoldt ;'wf/f]Gd'v, ;sf/fTds tyf ;'wf/fTds ;'emfj lbg' cflb /x]sf] atfPsf 5g\ .

dfly pNn]lvt ljleGg dxfg'efjx?sf] cf–cfˆg} b[li6sf]0faf6 JoQm ljrf/af6 k|frfo{sf] k|efj ;d'bfodf lgs} /fd|f] /x]sf] z}Ifl0fs ;'wf/df k|of;/t /x]sf], jflif{s kf7of]hgf, sfo{ tflnsf lgdf0f{ tyf sfof{Gjog, lhDd]jf/L, lzIfssf] Ifdtfcg';f/ lbOPsf] ljifoj:t', cltl/Qm lqmofsnfk ;~rfng, cleefjs e]nf, k/LIffkmn clen]v pko'Qm 9+un] /fVg] u/]sf] / ;Lko'Qm sfo{ lgdf0f{ ug]{ u/]sf] atfPsf 5g\ . o;/L ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{sf] k|efj ;d'bfodf /fd|f] /x]sf] b]lvof] . k|frfo{n] ef}lts tyf cfly{s kIfnfO{ eGbf z}Ifl0fs lqmofdf ;'wf/ ug{] k|efj ;d'bfodf k|efjsf/L ePsf] kfOPsf] 5 .

$=@=# ljb\ofnodf ;~rflnt cGt{lqmofsf] k|efj
30
ljb\ofno eg]sf] ;dfhsf nflu lgdf0f{ ul/Psf] z}lIfs ;+:yf xf] . h'g ;d'bfodf ljb\ofnosf] :yfkgf ul/Psf] 5 . To;sf] ;'/Iff / pGgltsf nflu ;f]xL ;d'bfon] lrGtf / rf;f] b]vfpg' clgjfo{ b]lvG5 . ljb\ofnosf] k7fO{sf] :t/ lzIfssf] of]Uotf, tflnd, st{Jolgi7f;Fu hf]l8Psf] x'G5 eg] csf]{tkm{ ljb\ofnosf] ef}lts P+j cfly{s kIf;Fu klg ljb\ofnosf] ef}lts / cfly{s kIfsf] ;DaGwdf ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjssf] k|ToIf lgu/fgLsf] cfjZostf dx;'; ul/Psf] x'G5 . ;/f]sf/jfnfx?n] lbPsf ;xL ;'emfj ;Nnfx / k/fdz{x?nfO{ k|frfo{n] cfTd;fy u/L sfof{Gjog ug{ ;s]df ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ kIfsf] Joj:yfkg / kl/rfng ug{ k|frfo{ PSn} ;Ifd xF'b}g . To;}n] ljb\ofnosf] ef}lts P+j cfly{s ;|f]tx? h'6fpg] sfddf ljb\ofno Joj:yfkg ;ldlt, cleefjs tyf ;Dk"0f{ ;d'bfosf] ;lqmo ;xeflutfsf] dx;'; ul/G5 eg] To;sf] Joj:yfkg / kl/rfngdf lzIfs, ljb\ofyL{ / cleefjssf] ;'emfj / ;Nnfx cg';f/ ljb\ofnosf k|frfo{n] sfof{Gjog ug{'kg]{ b]lvG5 .

o;} zLif{s;Fu ;DalGwt /x]/ cWoog If]qdf k/]sf ljb\ofnosf k|frfo{nfO{ lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ lnP/ lzIfs, ljb\ofyL{ / cleefjsaLr ;~rfng u/]sf] cGt/lqmofsf] k|efj s:tf] /x]sf] 5 egL u/LPsf] k|Zgdf ;a}af6 æ/fd|f] /x]sf] 5Æ eGg] pQ/ k|fKt eof] . x/]s lhNnf leqsf ;+:yfut ljb\ofno lhNnf lzIff sfof{nosf] lgb]{zgdf /xL Pg KofK;g / KofK;gsf] dftxtdf /xL ;~rfng eO{/x]sf] x'G5g\ . ;/f]sf/ kIfx?aLr ul/Psf] cGt/lqmofaf6 k|fKt /fo ;'emfj / ;Nnfxcg';f/ k|frfo{x?n] ljb\ofno ;~rfng u/]sf] atfpg'x'G5 . o;/L ljb\ofyL{,lzIfs / cleefjsaf6 k|fKt /fo ;Nnfx ;'emfj cg';f/ ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ ultljlw cufl8 a9\g] u/]sf] s'g} klg ;d:of cyjf ;sf/fTds kIf h] h:tf] eP klg ;fd'lxs 5nkmnsf] cfwf/df cuf8L a9L sfd ubf{ sfd ug{ kl/l:ylt ;xh x'g] egfO{ ;a}af6 k|fKt x'G5 . h;af6 ljb\ofnosf] jftfj/0fdf ;sf/fTds k|efj k/]sf] s'/f k|frfo{x? atfpg'x'G5 .

$=@=$ ljb\ofyL{ dfem k|frfo{sf] k|efj
31
ljb\ofnosf] ;d:t ;f+u7lgs kl/l:ylt lgdf0f{ ug{ k|frfo{sf] dxTjk"0f{ e"ldsf /xg] ub{5 . ;f+u7lgs ultljlwleq sd{rf/L h'6fpg], ;dGjo Nofpg], k|To]s JolQmsf] sfd st{Jo / clwsf/ lgwf{/0f ug]{, sfd ug]{ tl/sf / ljlw cflb sfo{x? ;+u7gleq ul/G5 . ljb\ofnosf k|frfo{n] k|d'v ;+u7gstf{sf] ?kdf e"ldsf lgjf{x ug{' kb{5 . k|frfo{n]] ljb\ofnosf] nIo / p2]Zo k|flKtsf nflu lzIfs, ljb\ofyL{, cleefjs, lj=Jo=;= cflb ;/f]sf/jfnfaLr ;dGjo Nofpg] sfo{ ug{' kb{5 . ljb\ofnodf cWoog/t ljb\ofyL{ k9fpg] lzIfs / sd{rf/Lx?sf] sfd st{Jo / clwsf/ :ki6 ?kdf lbg'kg]{ lhDd]jf/L k|frfo{sf] g} xf] . o;} ;Gbe{df gd"gf 5gf}6df lnOPsf ljb\ofnosf ljb\ofyL{ dfem k|frfo{sf] k|efj s:tf] /x]sf] 5 < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf ;a}af6 ;femf wf/0ff o; k|sf/ /x]sf] 5 æxfd|f] ljb\ofnodf k|frfo{sf] k|efj ljb\ofyL{ dfem /fd|f] /x]sf] 5Æ eGg] pQ/ kfOPsf] lyof] . ;+:yfut ljb\\ofnosf k|frfo{n] lgjf{x u/]sf] e"ldsfdf sIff ;~rfng, ;do tflnsfsf] plrt k|of]u, ljb\ofyL{ lzIfs tyf cGo clen]v Jojl:yt u/]sf], ljb\ofnosf] :ki6 z}lIfs Pjd\ ef}lts of]hgf lgdf0f{ u/L sfof{Gjog,lzIfs, ljb\ofyL{ / cleefjsaLr /fd|f] ;DaGw ePsf], cg'zf;g, k'/:sf/ / b08sf] k|efjsf/L sfof{Gjog, eO/x]sf] ef}lts, cfly{s, ;|f]tsf] pRrtd\ k|of]u, cleefjs;Fu /fd|f] ;dGjo, sdhf]/ ljb\ofyL{sf nflu cltl/Qm sIff ;~rfng, of]Uo lzIfs 5gf}6, /]8qm; / ljb\ofyL{ ;bg dfkm{t ljb\ofnosf ultljlwdf dxTjk"0f{ e"ldsf v]n]sf] kfOof] . h;af6 ljb\ofyL{ dfem k|frfo{sf] e"ldsf k|efjsf/L /x]sf] kfOof] .


$=@=% ljb\ofyL{ egf{df k/]sf] k|efj
;+:yfut ljb\ofnosf] k|frfo{ / cleefjsaLr /fd|f] ;DaGw /x]sf] kfOof] . k|frfo{n] klg ljb\ofnonfO{ ;a} lsl;daf6 ;kmn agfpgsf lglDt cleefjssf] e"ldsf dxTjk"0f{ /xg] x'bfF cleefjsnfO{ g} ;a]{;jf{ 7fg]/ pgLx?k|lt gd| x'g] pgLx?sf] ;d:of ;'Gg] / ;dfwfgsf lglDt kxn ug]{ u/]sf] kfOof] . cleefjsx?n] klg ljb\ofyL{ egf{ ug{'eGbf klxn] k|j]z k/LIffdf aRrfnfO{ ;xefuL u/fpg], cGt/jftf{df ;fd]n u/fpg], ljb\ofnodf ePsf ;'ljwf / gLlt lgodnfO{ a'‰g], o;sf] ;fy} ;fd'bflos ljb\ofnosf] xsdf ;+:yfut ljb\ofnodf cleefjsnfO{ a9L cfly{s ef/kg]{ u/]sf] h;sf] sf/0faf6 cleefjsx? A9L dxTjsf+IfL ePsf] kfOof] eg] gd"gf cWoogsf] qmddf ljb\ofyL{;Fu ul/Psf] k|Zgdf æk|frfo{ cln a9L s7f]/ ePsf], k|j]z k/LIffdf ;kmn x'g lgs} d]x]gt ug{' kg]{, ;+:yfut ljb\ofnodf egf{ x'g kfpg' uj{sf] s'/f /x]sf] egL pgLx? atfp5g\ .Æ o;sf ;fy ;fy} ;+:yfut ljb\ofnodf dxª\uf] z'Ns /x]sf] ljb\ofnon] ljleGg zLif{sdf z'Nsx? Tf]Sg] u/]sf] klg cWoogsf] qmddf e]l6of] . o;sf ;fy ;fy} ljleGg zLif{sdf lt/]sf] z'Ns ;+:yfut ljb\ofnodf ;/sf/L ljb\ofnosf] t'ngfdf a9L g} x'g] u/]sf] gd"gf cWoogsf] qmddf e]l6of] . h;af6 cleefjsx? olt a9L nufgL u/]kl5 t k9fO{ To;} klg /fd|f] x'g'kg]{ x'G5 egL ck]Iff u/]sf] e]l6of] eg] ljb\ofyL{x? klg Tolt d]x]gt u/]/ gk9\g], cfly{s nufgLsf] lx;faaf6 klg xfdLnfO{ dflyNnf] sIffdf nluxfN5 eGg] cfzf u/]sf] kfOof] . k|j]z kfpg hlt k|of; ug]{ ul/Psf] lyof] k|j]z kfO{;s]kl5 ToxLcg';f/ cWoogzLn, d]x]gt eg] gu/]sf] gd"gf cWoogsf] qmddf e]l6of] .

$=@=^ lzIfsdf k/]sf] k|efj
ljb\ofnosf] z}lIfs jftfj/0f lgdf{0f ug{]b]lv u'0ffTds lzIff k|bfg ug]{ sfo{df lzIfssf] dxTjk"0f{ xft /x]sf] x'G5 . lzIfs c;n, st{Jolgi7, cg'zfl;t eP dfq To;sf] k|ToIf k|efj ljb\ofyL{df b]Vg ;lsG5 . sfFrf] df6f] ?kL tL slnnf afnaflnsfnfO{ s:tf] agfpg], stf 8f]¥ofpg] eGg] s'/fdf lzIfssf] xft 7"nf] /x]sf] x'G5 . gd"gf cWoogsf] qmddf ;+:yfut ljb\ofnosf lzIfsx? k|frfo{sf] a9L 8/ / qf; dfGg] ljb\ofnok|lt a9L lhDd]jf/L gag]sf] dx;'; ul/Pdf hflu/af6 g} xft w'g'kg]{ cj:yf b]lvof] eg] lzIfs / k|frfo{aLrsf] ;DaGw klg Tolt x[boL b]lvPg . lzIfs :6fkm, sd{rf/L / k|rfo{sf] a}7s ;+o'Qm ?kdf z}lIfs pGglt / k|ultsf nflu a:g] u/] tfklg lzIfs / sd{rf/Lsf] ;]jf ;'ljwf a9fpg] qmddf lj=Jo=;= cWoIf / k|frfo{sf] e"ldsf cln a9L k]ngsf/L /x]sf] kfOof] . h;n] ubf{ lzIfs, sd{rf/Lx? ;Dej eP;Dd c? g} If]qdf ;]jf ug{ kfP x'g] lyof] eGg] h:tf] cfef; lzIfs, sd{rf/Laf6 cWoogsf] qmddf e§fOof] . h;n] ubf{ ;+:yfut ljb\ofnodf lzIfsx? a9L cfpg] hfg] ubf{ /x]5g\ eGg] s'/f klg cWoogsf] qmddf e]l6of] . o;sf] ;fy} ;+:yfut ljb\ofnosf lzIfsx?n] ljb\ofnodf sfd ubf{ cfkm"nfO{ ljifoj:t'sf] pRr 1fg x'g], ;dosf] ;xL ;b'kof]u ug]{ afgL a:g] / cfˆgf] k]zfut sfo{bIftf klg clej[l4 x'g] x'Fbf kl5 h:tf] ;'s} sl7gtd\ cj:yfdf klg b'Mv u/]/ vfg ;lsg] kf7 l;s]sf] /fo JoQm u/]sf] e]l6of] . o;/L x]bf{ ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{n] lzIfsx?nfO{ cToflws sfo{ ef/sf] af]em lbP klg lzIfsx?n] cfˆg} lhDd]jf/L ;Dem]/ axg ug]{ u/]sf] gd"gf cWoogsf] qmddf e]l6of] . ;+:yfut ljb\ofnosf] k|frfo{k|lt Ps b'O{ lzIfsx? ?i6 b]lvP klg clwsf+z lzIfsx?n] eg] ug{'kg]{ sfdsf ?kdf dx;'; u/]sf] e]l6of] . o;sf] ;fy} gd"gf cWoogsf] qmddf lzIfs / k|frfo{aLrsf] ;x;DaGw s:tf] 5 < egL ul/Psf] k|Zgdf ;a}af6 ;sf/fTds / /fd|f] ;DaGw /x]sf] 5 eGg] pQ/ lbPsf] e]l6of] .

$=@=& glthfdf b]lvPsf] k|efj
33
z}Ifl0fs sfo{qmd ;~rfng kZrft cfzfltt\ pknAwL k|fKt eof] of ePg egL pQm sfo{qmdsf] n]vfhf]vf ug{' klg x'G5 . o:tf] sfo{ ;DalGwt sfo{qmddf ;+nUg ;a} JolQmx?sf] xf] tfklg k|frfo{sf] ljz]if lhDd]jf/L b]lvG5 . gd"gf cWoogsf] qmddf ljb\ofyL{sf] d"Nofª\sg / glthf s;/L hfgsf/L u/fpg'x'G5 egL ul/Psf] k|Zgdf k|frfo{ s]an k|;fO{ o;/L atfpg'x'G5 æk|frfo{ / lzIfsx?n] lg0f{ofTds d"Nofª\sgsf ;fwgsf cltl/Qm lgdf{0ffTds d"Nofª\sgsf ;fwgx? ;d]t k|of]u u/L d"Nofª\sg ug]{ / o;sf] ;fy} k|To]s ljb\ofyL{sf] nAwfÍsf] tof/ u/L ljb\ofyL{sf ;DalGwt cleefjsnfO{ ljb\ofno d} af]nfO{ gofF emf]nfdf /fv]/ ljb\ofyL{sf] k|ult ljj/0f cfjZos ;'emfj ;lxt ljt/0f ug]{ ul/G5 .Æ ;+:yfut ljb\ofnodf glthf k|sfzg kZrft ;DalGwt k|frfo{n] lzIfsx?sf] a}7s a;L sdhf]/ ljb\ofyL{x?, pgLx?sf] cg'zf;g, pkl:ylt z}lIfs ;fdfu|L Pjd\ lzIf0f ljlw cflbsf af/]df 5nkmn u/L cfjZos ;'wf/sf pkfox? canDag ug]{ u/]sf] atfOof] . o;sf] ;fy} sIff !) df cWoog/t ljb\ofyL{x?nfO{ ljb\ofnosf] cfˆg} kxndf cltl/Qm sIff ;~rfng P+j cfjZostf cg';f/ cfjf;Lo ;'ljwf k|bfg ug]{ u/]sf] kfOof] . d"Nofª\sg ug]{ k|lqmof / glthf hfgsf/L u/fpg] tl/sf ;+:yfut ljb\ofnosf] /fd|f] /x]sf] kfOof] . h;af6 cleefjsx? k|efljt ePsf, cfˆgf] aRrfaRrLsf] jf:tljs cj:yf s:tf] 5 eg]/ 5nkmn / /fo ;Nnfx Pj+ ;'emfj klg k|fKt ul/g] x'bfF gd"gf cWoogsf] qmddf ;+:yfut ljb\ofnosf] glthf k|efj /fd|f] /x]sf] kfOof] .


$=@=* sIff ;~rfngdf k/]sf] k|efj
34
s'g} klg b]zn] lzIffsf] nflu 7"nf] wg/fzL vr{ u/]sf] x'G5 . pQm wg/fzLsf] k|of]u eof] ePg eg]/ x]g]{ cfwf/ g} ljb\ofyL{ pknAwL xf] . ljb\ofyL{sf] pknAwL s:tf] lsl;dsf] /xg] eGg] s'/fnfO{ ToxfF x'g] sIff ;~rfng k|lqmofn] k|efj kf/]sf] x'G5 .ljb\ofyL{sf] l;sfO{ j[l4 ug{ sIff ;~rfngsf] tf}/ tl/sfn] 7"nf] e"ldsf v]Nb5 . sIffsf]7fleq cfjZos k|sfz, xfjf, a:g] :yfg, k9fpg] 7fFp, kmlg{r/sf] k|sf/, ;/;kmfO{, z}lIfs ;fdfu|L /fVg] 7fFp, z}lIfs ;fdfu|L k|of]u ug]{ jftfj/0f, ljb\ofyL{sf] a;fO{sf] l:ylt h:tf ;fgf ;fgf t/ clt cfjZos s'/fn] sIff ;~rfngdf 7"nf] e"ldsf v]n]sf] x'G5 . lglZrt 7fFpdf sfnf] kf6L jf x\jfO6 jf]8{sf] k|of]u ul/g' kg]{ x'G5 . sIff ;~rfng ug]{ eg]sf] ljb\ofyL{sf] l;sfO{ cufl8 a9fpg' xf] . To;}n] ljb\ofnodf x'g] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfkn] ljb\ofyL{sf] 1fgdf clej[l4 Nofpg d2t k'Ug] ub{5 . gd"gf cWoogsf] qmddf sIff ;~rfng ug]{ Go"gtd\ lbg gk'u]df s;/L To;nfO{ Jojl:yt ug'{x'G5 egL ;f]lwPsf] k|Zgdf k|frfo{ ljdn vqL eGg'x'G5 æk|fo o:tf] ;d:of ef]Ug' k/]sf] 5}g . olb Go"gtd\ sIff ;~rfng ug]{ lbg gk'u]df hf8f] ljbf, udL{ ljbf cflbnfO{ 36fP/ k9fO{ ;~rfng ul/G5Æ o;/L Go"gtd\ sIff ;~rfng x'g] lbg k"/f ug]{ ul/G5 t/ k|fo o:tf] ;d:of cfO{ k/]sf] 5}g egL k|frfo{ ljdn vqL atfpg'x'G5 .

;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{n] lgjf{x u/]sf] e"ldsfaf6 sIff ;~rfng k|lqmofnfO{ k|efjsf/L agfpg ;do tflnsfsf] k|of]u, ljb\ofnosf] :ki6 z}lIfs of]hgf lgdf0f{, lzIfs ljb\ofyL{ / cleefjsaLr /fd|f] ;DaGw /x]sf], sdhf]/ ljb\ofyL{sf nflu cltl/Qm sIff ;~rfngsf] Joj:yf oL cflb lqmofsnfkx?af6 ;+:yfut ljb\ofnodf gd"gf cWoogsf] qmddf sIff ;~rfngdf /fd|f] k|efj k/]sf] kfOof] .

$=# k|frfo{n] Joj:yfksLo g]t[Tj k|bfg ubf{ ;fdfgf u/]sf ;d:ofx? M
k|frfo{n] Joj:yfksLo g]t[Tj lnFbf cfO{ k/]sf ;d:ofx?nfO{ ljZn]if0f u/L tn a'bfFut ?kdf k|:t't ul/Psf] 5 .

$=#=! cfly{s ;d:of
35
lzIffdf ul/g] nufgLsf] clwsf+z vr{ lzIfs tna eQf, d;nGb vr{, k|zf;lgs vr{, ejg tyf kmlg{r/ vr{, cltl/Qm lqmofsnfk vr{ x'g] u/]sf] kfOG5 eg] ljb\ofnoaf6 lnOg] z'Ns tyf :yfgLo ;+3 ;+:yf, uf=lj=;= ;|f]taf6 cfly{s ;xof]u k|fKt x'G5 . o;sf] ;fy ;fy} ;+:yfut ljb\ofnodf z]o/ ;b:ox? klg cfly{s nufgLsf ?kdf /x]sf x'G5g\ . z]o/ ;b:ox?n] cfˆgf] ljb\ofnosf] :t/ psf:gsf] nflu rf}dfl;s, cw{jflif{s / jflif{s ?kdf z]o/ nufgL ug]{ u/]sf x'G5g\ . ;+:yfut ljb\ofnodf o;/L ljleGg zLif{sdf cfly{s cfDbfgL x'g] u/] tfklg vr{sf] cg'kftdf of] /sd sd} x'g] u/]sf] k|frfo{ xl/zrGb| clwsf/L atfpg'x'G5 pxfFsf cg';f/ æljb\ofnosf] ljleGg zLif{sdf x'g] u/]sf] vr{ Joj:yfkg ug{ jif]{lkR5] ljb\ofyL{sf] lzIf0f z'Ns nufot cGo z'Ns klg j[l4 ug{' k/]sf] cj:yf 5 eg] cfly{s cefj s} sf/0f lzIfsnfO{ lbg] tna eQfdf klg sGh':ofO{ ug{' k/]sf] cj:yf 5 egL atfpg'x'G5 .Æ o;/L ;+:yfut ljb\ofnodf cfly{s ?kdf ;d:of /x]sf] b]lvG5 .


$=#=@ k|zf;lgs ;d:of
s'g} klg ;+:yfnfO{ hLjGttf lbg] sfd k|zf;gn] u/]sf] x'G5 . o;sf] nflu To; ;+:yfdf k|zf;sLo JolQmsf] lgo'lQm ul/Psf] x'G5 . ljb\ofnonfO{ lg/Gt/ ?kdf cufl8 a9fO{ To;nfO{ cufl8 a9fpgsf] nflu k|zf;sLo JolQmsf] ?kdf k|frfo{nfO{ lnOPsf] x'G5 . gd"gf cWoogsf] qmddf ;+:yfut ljb\ofnox?df zlQm / k|efjsf] l;4fGt Pj+ dfu{ nIo b[li6sf]0fnfO{ ckgfPsf] kfOof] . zlQm / k|efjsf] l;4fGtcg';f/ s'g} klg JolQmdf ePsf] Ifdtf, of]Uotf, kb, k|lti7f, clwsf/, lgod, sfg'g cflbsf sf/0f p;df zlQm ;[hgf x'G5 . oxL zlQmn] g} c?nfO{ ;xh} k|efljt kfg{ ;lsG5 . ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?n] lg/s'+z / tfgfzfxL g]t[Tjz}nLnfO{ ckgfPsf] kfOof] . h;cg';f/ g]t[Tjn] ;Dk"0f{ clwsf/ / zlQm cfkm"df s]lGb|t u/L sd{rf/LnfO{ lgoGq0f lgb]{zg / cfb]z lbg] u/]sf] kfOof] . o;/L ljb\ofnosf k|frfo{x?n] lg/+s'z Pjd\ tfgfzfxL g]t[Tjz}nL ckgfpFbf cfˆgf sd{rf/Lx?nfO{ cToflws sfo{ef/sf] af]em yk]sf] klg e]l6of] . h;af6 lzIfs tyf sd{rf/L k|frfo{k|lt Tolt ;Gt'i6 gePsf] h;n] k|zf;lgs ;d:of klg ;[hgf u/]sf] e]l6of] .

$=#=# ef}lts ;d:ofx?
36
ljb\ofnosf] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ cufl8 a9fpg ef}lts kIfsf] 7"nf] e"ldsf /x]sf] x'G5 . ef}lts kIf cGt/ut v]n d}bfg, :jR5 vfg]kfgL, lj1fg k|of]uzfnf, zf}rfno, sIffsf]7f, oftfoftsf ;fwgx? OToflb kb{5g\ . ljb\ofnosf] u'0ffTds lzIffnfO{ cufl8 a9fpgsf] nflu oL kIfx?n] dxTjk"0f{ e"ldsf v]n]sf x'G5g\ . s'g} klg ljb\ofnodf o:tf kIfx? k"/f ugf{sf] nflu k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] uxg e"ldsf v]n]sf] x'G5 . gd"gf cWoogsf] qmddf ljleGg ljb\ofnodf ul/Psf] cg';Gwfgdf ltd|f] ljb\ofnodf s] eOlbof] eg] k7g kf7g /fd|f] / k|efjsf/L x'g] lyof] < egL ;f]lwPsf] k|Zgdf ljb\ofyL{x? eGb5g\ æljb\ofnodf lj1fg k|of]uzfnf eOlbP, 7"nf] v]n d}bfg, :s'na;sf] Joj:yf eP xfd|f] ljb\ofno cem} /fd|f] x'g] lyof] .Æ eGg] pQ/ To; ljb\ofnosf] ljb\ofyL{x?af6 k|fKt eof] . o;sf ;fy} cg';Gwfgsf] qmddf ljb\ofnodf hfFbf ;fFu'/f] sIffsf]7f, v]n d}bfg ;fgf], zf}rfnosf] /fd|f] Joj:yf ;Gtf]ifhgs ?kdf gx]/]sf] e]l6of] . ;+:yfut ljb\ofnosf] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ cufl8 a9fpgsf] nflu oL o:tf ef}lts ;d:ofx?nfO{ g]t[Tjz}nLn] k|efj kfg]{ u/]sf] kfOG5 .


$=#=$ egf{df ;d:ofx?
;+:yfut ljb\ofnosf] k|frfo{ / cleefjsaLrsf] ;DaGw /fd|} /x]sf] kfOof] . k|frfo{n] klg ljb\ofnonfO{ ;a} tj/af6 ;kmn agfpgsf lglDt cleefjssf] e"ldsf dxTjk"0f{ /xg] x'Fbf cleefjsnfO{ g} ;j]{;jf{ 7fg]/ pgLx? k|lt gd| x'g], pgLx?sf] ;d:of ;'Gg] / ;dfwfgsf lglDt kxn ug]{ u/]sf] kfOof] . o;sf ;fy ;fy} gd'gf cWoogsf] qmddf sltko ljb\ofnosf k|frfo{x? ljb\ofyL{ vf]Hg 3/ 3/ k'Ug] k/]sf] ljb\ofyL{ ;+Vof w]/} b]vfpg b]vfj6L ?kdf k|j]z k/LIff lnP h:tf] u/L sIffdf egf{ ug{' kg]{ afWotf /x]sf] klg e]l6of] . o;sf] ;fy ;fy} cfly{s ;d:ofsf] sf/0fn] ubf{ sltko ljb\ofyL{x?af6 egf{ eO;s]kl5 klg k};f p7\g g;s]sf] ljb\ofnon] nufpg] ljleGg lsl;dsf z'Nsx? klg a'emfpg afFsL /x]sf] h:tf kIfx? klg e]l6of] . h;sf sf/0fn] ubf{ ljb\ofnodf sfd ug]{ lzIfs sd{rf/Lx?nfO{ ;dod} tna eQf v'jfpg g;lsPsf] h;n] ubf{ pgLx? sfd u/]/ ;dod} tna eQf gkfpbFf dgf]j}1flgs ?kdf lg/fz ag]sf] klg cg';Gwfgsf] qmddf e]l6of] . o;} qmddf k|frfo{ ljdn vqL;Fu tkfO{sf] ljb\ofnodf ljb\ofyL{ egf{ ;DaGwdf s] s:tf ;d:ofx? cfOk/]sf 5g\ < egL u/LPsf] k|Zgdf pxfF eGg'x'G5 s] ug]{ ;'?df ljb\ofyL{ ;+Vof a9L b]vfpg 3/ b}nf] cleofg u/L s]6fs]6L a6'Ng] sfd u/Lof] / sIffsf]7fdf NofO{ k9fpg yflnof] lj:tf/} egf{ z'Nsx?sf] s'/f ug{ yfn] kl5 lj:tf/} ljb\ofyL{ ;+Vof 36\b} uPsf] cj:yf 5 egL pxfF atfpg'x'G5 . o;/L gd'gf cWoogsf] qmddf ;+:yfut ljb\ofnodf ljb\ofyL{ egf{df ;d:of /x]sf] e]l6of] .

$=#=% lzIfs, sd{rf/L Joj:yfkgdf ;d:of
37
s'g} klg ;+:yfnfO{ cufl8 a9fpg ToxfF /x]sf JolQmx?sf] :yfg dxTjk"0f{ x'g] ub{5 . ;+:yfdf sfd ug]{ JolQmsf] cfr/0f, :jfefj, nugzLntf, lj:jf;gLotf cflbn] ;+:yfnfO{ pGglt / k|ultdf n}hfg dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng] u5{ . cWoog If]qdf /x]sf ljb\ofnosf k|frfo{x?nfO{ lzIfs, sd{rf/L Joj:yfkgdf s] s:tf] cj:yf /x]sf] 5 < egL ul/Psf] k|Zgdf pxfFx?af6 ;a}sf] ldNbf] h'Nbf] pQ/ k|fKt x'g cfof] pxfFx? eGg'x'G5 æsd{rf/L / lzIfsnfO{ ljb\ofnodf c8\ofpg} Psbd} ;d:of 5 s;/L eg] pxfFx?nfO{ lbg] tna eQf pxfFx?n] kfpg] eGbf sd 5, Tof] klg ;dod} lbg ;lsb}g, ljb\ofnodf lhDd]jf/L a9L 5 . o;n] ubf{ hf] sf]xL JolQm lgw{Ss eO{ sfd ug]{ cj:yf Psbd} sd 5 /fd|f] cj;/ kfpg] lalQs} pxfFx? ljb\ofno 5f8]/ hfg'x'G5 . o;n] ubf{ ljb\ofnodf lzIfs, sd{rf/L cbn abn a9L eO/xG5 egL pxfFx? atfpg'x'G5 .Æ o;/L gd"gf cWoogsf] qmddf ;+:yfut ljb\ofnodf sd{rf/L / lzIfs Joj:yfkgdf ;d:of /x]sf] b'lvG5 .


k|frfo{ eg]sf] ljb\ofnosf] k|d'v kb xf] . o; cWoogsf] qmddf b]lvPsf ;d:ofx?nfO{ k|frfo{n] ;w} ;+j]bgzLn eO{ z]o/ ;b:o;Fu 5nkmn, lj=Jo=;= cWoIf, cleefjs, dflyNnf] lgsfoaf6 k|fKt /fo, ;'emfj / ;Nnfx tyf ljb\ofyL{x?sf] ljrf/nfO{ ;d]t dWogh/ u/L cfkm"dfly cfPsf ;d:ofx?nfO{ ;dfwfg ug{ ;s]df dfq k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ;fy{s x'g] b]lvG5 .

$=$ cfly{s Joj:yfksLo g]t[Tj k|bfg ubf{ ;fdgf u/]sf ;d:of ;dfwfgsf pkfox?
;+:yfut ljb\ofnodf ul/Psf] gd'gf cWoogsf] cfwf/df k|frfo{x?n] Joj:yfksLo g]t[Tj ;DxfNbf cfkm"nfO{ cfO{ k/]sf ;d:ofx?sf] ;dfwfgsf nflu lgDg cg';f/sf pkfox? canDag ug{'kg]{ b]lvG5 .

$=$=! cfly{s ;d:ofsf] ;dfwfg
s'g} klg ljb\ofnosf] z}lIfs :t/nfO{ ;'b[9 agfpgsf nflu cfjZos kg]{ dfgj ;+;fwg b]lv ;Dk"0f{ z}lIfs ;fdu|L, sIffsf]7f Joj:yfkg, v]n d}bfg, zf}rfno, vfg]kfgL, sDkf08 cflbsf nflu cfly{s kIfn] dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x u/]sf] x'G5 . dfly pNn]lvt kIfx?df ;'wf/ ug{sf nflu x/]s ljb\ofnox? cfly{s ?kdf ;DkGg x'g'kg]{ b]lvG5 . ljb\ofnodf x'g] k7g kf7g lqmofsnfknfO{ dfly pNn]lvt kIfx?n] k|ToIf k|efj kf/]sf x'G5g\ . t;y{ ljb\ofnosf] cfly{s kIfnfO{ ;an / ;Ifd agfpg ljb\ofno;Fu ;DalGwt kIf, cleefjs, z]o/ ;b:o, ljb\ofyL{ ;+Vof cflb;Fu ;dGjo u/L cufl8 a9\g' kg]{ b]lvG5 . o;sf nflu a]nf a]nfdf uf]i7L cfof]hgf ug]{ o;df ljb\ofnosf] ;d:of atfO{ o;nfO{ s;/L ;dfwfg ug{ ;lsG5 egL /fo,;Nnfx, ;'emfj lnO{ k|frfo{ cufl8 a9\g'kg]{ b]lvG5 .
38
 


$=$=@ k|zf;lgs ;d:of / ;dfwfgsf pkfox?
k|zf;sLo JolQmsf] ?kdf k|frfo{ /x] klg k|frfo{sf] dfq Psn k|of;n] ;+:yfn] k|ult xfl;n ug{ ;Sb}g\ . t;y{ ;+:yfn] k|ult ug{ ToxfF /x]sf ;a} JolQmx?df ;+:yfsf] k|ultk|lt ;sf/fTds ;f]rsf ;fy sfd ug'{kg]{ x'G5 . h;cg';f/ ljb\ofnosf k|frfo{n] ;sf/fTds clek|]/0ff z}nL Pj+ :jtGq / lgjf{w z}nLnfO{ ckgfO{ cfˆgf lzIfs tyf sd{rf/Lx?nfO{ cfˆg} 9+uaf6 sfd ug]{ ;f]r ljrf/ ug]{ :jtGqtf k|bfg ug{' kg]{ x'G5 . Psf]xf/f] k]nfg, lg/+s'z z}nL, cfb]zcfTds lgb]{zgd} 7"nf] x'F eGg] k|j[lQ 5f8L ;+:yfk|lt ;a}nfO{ plQs} cj;/ / jftfj/0f ldnfpg ;s]sf] v08df ;a}sf] dg / dl:tisdf ;+;yfk|lt dfof, ddtf hfUb5 . h;af6 k|zf;s k|zf;ssf] ?kdf g/xL ;xof]uLsf] ?kdf /x]sf] ;a}n] dx;'; ug]{ cj:yf ;[hgf x'g hfG5 . sfd ubf{ k|hftflGqs, :jtGq jftfj/0f ;[hgf u/L ul/Psf] sfo{af6 ofjt k|zf;lgs ;d:ofnfO{ ;dfwfg ug{ d2t / ;xof]u k'Ug] b]lvG5 .

$=$=# ef}lts ;d:ofsf] ;dfwfgsf pkfox?
ljb\ofnosf] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ cufl8 a9fpg ef}lts kIfsf] 7"nf] e"ldsf x'G5 . ef}lts kIfsf] cefjdf z}lIfs kIfnfO{ cufl8 a9fpg ;lsb}g . t;y{ ef}lts kIf ;an / ;Ifd agfpg k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] k|efjsf/L e"ldsf v]n]sf] x'G5 . ef}lts kIf ;an / ;Ifd agfpg ljb\ofnosf] z]o/ ;b:o, cleefjs, ljb\ofnonfO{ dfof ug]{ ;+3 ;+:yf cflb;Fu ldqtf ufF;L sfo{ ug{ ;lsPsf] v08df ljb\ofnosf] ef}lts ;d:ofnfO{ ;dfwfg ug{ ;lsG5 . o;sf] ;fy} ljb\ofno /x]sf] If]q jl/kl/ a;f]af; ug]{ ;xof]uL, bfgjL/, ;]jfu|fxL efjgfaf6 clek|]l/t JolQmx?nfO{ ;Ddfg ;Tsf/ ug]{, pxfFx?n] u/]sf] ;xof]unfO{ ljb\ofnodf lznfn]v agfO{ ;Ddfg ug]{, ljb\ofnosf] jflif{s pT;jdf pxfFx?nfO{ ;Ddfg sfo{qmd cufl8 a9fpg] oL cflb lqmofsnfkx? ug{ ;s]sf] v08df ljb\ofnosf] ef}lts ;d:ofsf] ;dfwfg x'g] b]lvG5 .

$=$=$ cleefjsx?df lzIff ;DaGwL r]tgf j[l4 u/fpg] pkfox?
39
ljb\ofyL{x?nfO{ pgLx?sf efjL hLjgdf lzIffn] v]Ng ;Sg] dxTjsf] af/]df a'emfpg g;lsPsf] cj:yfdf ljb\ofyL{x? ljb\ofno hfgaf6 6f9f x'g k'Ub5g\ . o;df cem} cleefjssf] e"ldsf 7"nf]] x'g] ub{5 . h;sf] sf/0fn] ubf{ 3/ b}nf] cleofg u/L aRrfaRrfL ljb\ofnodf NofO{ egf{ u/L k7g kf7g ;'? u/] klg pgLx?sf] cleefjs olb ;r]t 5}gg\ eg] ljb\ofnon] lng] lzIf0f z'Ns, k/LIff z'Ns, nfOa]|/L z'Ns, Nofa z'Ns, oL cflb ;dod} gltg]{ ljb\ofyL{x?nfO{ pgsf cleefjsx?n] 3/df g} sfd nufO/xg], k9fO{k|ltsf] dxTjnfO{ ga'lemlbg], k9fO{sf nflu pko'Qm jftfj/0fsf] Joj:yf gldnfO{ lbg], cfˆgf s]6fs]6Lx?nfO{ lgu/fgL g/fVg], aRrfaRrL u[xsfo{ gu/L v]nL /x]df klg Tolt jf:tf gug]{, cfˆgf aRrfaRrLsf] ljb\ofnon] nufPsf] z'Ns ;dod} gltg]{ aRrfaRrL ljb\ofno hfg 5f8]df klg jf:tf gug]{ h:tf ;d:ofx? b]vf kg]{ x'bfF oL cj:yfnfO{ ;'wf/ ug{sf nflu cleefjssf] r]tgfdf clej[l4 x'g' cfjZos b]lvG5 . cleefjssf] z}lIfs :t/nfO{ ;'wf/ ug{ ;lsof] eg] k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL cGt{ut ljb\ofyL{ egf{df /x]sf ;d:ofnfO{ Go"g ug{ ;lsG5 .


$=$=% lzIfs, sd{rf/L Joj:yfkgsf pkfox?
40
lzIffnfO{ r]tgfsf] dfu{, lbuf] ljsf;sf] ;f]kfg, s'g} klg ljsf;sf] ;zQm dfWod, ;dfh kl/jt{gsf] jfxs, dfgjLo hgzlQm pTkfbgsf] sf/vfgf P+j ;zlQms/0fsf] ;+jfxs dflgG5 . lzIffn] ubf{ g} dflg;sf] ;f]rfO{df kl/jt{g cfO{ ;+sL0f{tf h:tf Jojxf/df kl/jt{g x'g], dgf]j[lQdf kl/jt{g x'g], ;fdflhs Gofosf s'/f af/] ;f]Rg] zlQmsf] ljsf; x'G5 . ;d'bfodf :yfkgf eP s} ljb\ofnosf] dfWodaf6 ;fdflhs s'/Llt, s'k|yf cflbnfO{ x6fO{ pGgt j}1flgs ;dfhsf] ljsf; ug{ d2t k'Ub5 . oL cflb ;Dk"0f{ s'/fx?nfO{ Jojl:yt ug]{ hgzlQm eg]sf] lzIfs, sd{rf/L ju{ ePsf]n] lzIfs sd{rf/L Joj:yfkgdf ljb\ofnosf k|frfo{n] ljz]if Wofg lbg' cfjZos x'g hfG5 . ;+:yfdf xfd|f] dfG5] eGbf /fd|f] dfG5]sf] k|j]zdf k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] dxTjk"0f{ e"ldsf v]Ng] ub{5 . o;sf] ;fy ;fy} k|frfo{n] lzIfs, sd{rf/L;Fu ;+o'Qm a}7s /fvL pgLx?sf s'/fx? ;'Gg] / cfˆgf] Ifdtfn] EofP;Dd To;nfO{ k"/f ug]{ / olb cfˆgf] IfdtfeGbf dflysf] ;d:of /x]5 eg] ljb\ofno ;~rfns ;ldltdf nuL cfjZos / hfoh dfux? k"/f ug]{ lkm8/sf] slG6Gh]G;L l;4fGtsf cg';f/ k|frfo{, lzIfs tyf sd{rf/Lx?aLrsf] ;DaGwsf] u'0f:t/n] sfo{ bIftfdf j[l4 x'G5 eg] Joj:yfks / sfdbf/ aLr /fd|f] ;DaGw ePg eg] sfo{ emg hl6n / p2]ZoxLg x'g ;S5 . To;}n] ljleGg lsl;dsf bIftf clej[l4d"ns KofA;g / Pg KofA;gn] cfof]hgf ug]{ tflndx?df ;xefuL u/fpg], ;+:yfsf cfDbfgLn] EofP;Dd cfsif{s tna ;dod} pknAw u/fpg] tkm{ kxn sbd cufl8 a9fpg], k|hftflGqs, v'Nnf z}nL cjnDag ug]{, lzIfs sd{rf/Lsf] k]zf ;w} w/f;foL cj:yfdf /fVg' eGbf To;nfO{ ;]jf cjlwsf] cfwf/df :yfoLTj k|bfg ub}{ hfg' oL cflb lqmofsnfkx?nfO{ cufl8 a9fpg ;lsPsf] v08df lzIfs, sd{rf/L Joj:yfkg ;d:ofsf] ?kdf cufl8 ga9L ;xof]uLsf] ?kdf cufl8 a9\g] cj:yfsf] ;[hgf x'g hfG5 . h;n] k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ ;xof]u k'Ug hfg] b]lvG5 .


o;/L ;du|df k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL k|bfg ubf{ cfO{k/]sf ;d:ofx?sf] ;dfwfgsf nflu cfly{s ;d:ofsf] ;dfwfg, k|zf;lgs ;d:of / ;dfwfg, ef}lts ;d:ofsf] ;dfwfg, cleefjsx?df lzIff ;DaGwL r]tgfsf] j[l4, lzIfs sd{rf/L Joj:yfkg cflb kIfdf ;'wf/ ug{ ;lsPdf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ ;'wf/ ug{ ;lsg] lgisif{ o; gd'gf cWoogaf6 k|fKt ePsf] b]lvG5 .

41

 kl/R5]b M kfFr
k|flKt, lgisif{ / ;'emfjx?
%=! k|flKt
s'g} klg JolQmn] pklNAwljxLg 9ª\uaf6 cfˆgf sfo{x?nfO{ cufl8 a9fpg ;Sb}g\ . zf]w, cg';Gwfg klg lagf pkNAwLsf nflu ul/b}g . zf]wstf{n] lglZrt pkNAwLsf vflt/ zf]wsfo{nfO{ cufl8 a9fPsf] x'G5 . ToxL s'/fsf] vf]hL ubf{ x'g] kmfObf, nfe pkNAwLnfO{ g} k|flKt elgG5 . zf]wstf{n] ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL eGg] zLif{sdf s]lGb|t /x]/ zf]wsfo{nfO{ cl3 a9fpFbf klg lglZrt vfnsf dxTjk"0f{ k|flKtx? xfl;n ePsf 5g\ . o; cWoogsf] ;Gbe{df ljifosf] k'g/fjnf]sg, cGt/jftf{, k|ZgfjnL, nlIft lzIfs, ;d"x 5nkmn / cjnf]sgaf6 k|fKt ePsf] kfO{G5 . tYofÍx?sf] cfwf/df lgDglnlvt k|flKt ePsf] kfO{G5 M

zf]w cWoogsf qmddf cWoog ul/Psf l;4fGtx? g]t[Tjsf] dfu{ nIo l;4fGt, g]t[Tjsf] nfIfl0fs / u'0fd"ns l;4fGtsf] k|efj / Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLsf] k|efjsf cfwf/af6 k|jflxt /x]sf] kfOPsf] 5 .

zf]w cWoogsf qmddf lnOPsf ;a} ljb\ofnosf k|frfo{x?n] cfˆgf] ljb\ofnosf] jflif{s sfo{ of]hgf k|To]s jif{ lgdf0f{ ug{'ePsf] kfOof] . o;sf] ;fy;fy} ljxfg, lbpF;f], ;GWosfn / zlgaf/ klg k"/} ;do lbP/ ljb\ofnosf] ef}lts, z}lIfs / k|zf;lgs kIfnfO{ Jojl:yt u/]sf] b]lvof] . o;sf] ;fy;fy} gd"gf cWoog ul/Psf] ljb\ofnodf v]n d}bfg ;a}df k|of{Kt gePsf] kfOof] . h;af6 ;fgf 7"nf ljb\ofyL{ ;a}n] v]Ng] cj;/ gkfOPsf] e]§fOof] . k|frfo{af6 ;do ldnfP/ sIff cjnf]sg u/]sf] klg kfOof] . sIff cjnf]sg kZrft\ lzIfsnfO{ tTsfn} k[i7kf]if0f lbg] u/]sf] klg e]§fOof] eg] z}lIfs ;fdfu|Lsf] lgdf0f{ u/L k|of]udf cln a9L lgu/fgL a9fpg' kg]{ b]lvG5 cyf{t sIffsf]7fdf z}lIfs ;fdfu|Lsf] k|of]u u/L lzIf0f u/]sf] Psbd} sd e]§fOof] . sIff Joj:yfkgleq a;fO{ Joj:yfkg /fd|f] /x]tf klg 7fFpsf] cefjn] ubf{ ljb\ofyL{ sIffsf]7fleq cln ;fF3'/f] u/L a;]sf] cj:yf e]§fOof] . gd"gf cWoogsf] qmddf sltko sIffsf]7fdf ljb\ofyL{sf] prfO{nfO{ Wofg} glbO{ ;]tf] kf6L /fv]sf] cj:yf klg e]§fOof] . k':tsfno / lj1fg tyf sDKo'6/ k|of]uzfnfsf] sltko ljb\ofnodf ;d:of /x]sf] b]lvof] . lgdf{0ffTds d"NofÍgsf] cj:yf /fd|f] /x]sf] kfOof] . ljb\ofyL{x?nfO{ ;'wf/ ug]{ p2]Zo :j?k PsfO{ k/LIff ;~rfng ug]{ u/]sf] / h;af6 k|fKt kl/0ffd pgLx?nfO{ b]vfO{ sdL sdhf]/LnfO{ x6fpg] k|of; u/]sf] e]§fOof] . k|frfo{n] ljb\ofnonfO{ a9L ;do lbO{ x]g]{ u/]sf] b]lvof] . h;sf] sf/0fn] k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL a9L k|efljt /x]sf] e]§fOof] . k|frfo{n] ;/;kmfO{, vfg]kfgL, zf}rfno cflb kIfdf a9L lgu/fgL /fv]sf] e]§fOof] . h;n] ljb\ofnosf] OHht a9fpg] sfo{ u/]sf] kfOof] . ljb\ofyL{sf] k/LIff lnO;s]kl5 cleefjsnfO{ ljb\ofno d} af]nfP/ ljb\ofyL{sf] skL, l/kf]{6 sf8{ gofF emf]nfdf /fv]/ lbg] rng /fd|f] b]lvof] . ljb\ofyL{ cg'zf;gdf k|frfo{sf] e"ldsf g]t[TjbfoL b]lvG5 . k|frfo{ ljb\ofyL{ d"NofÍg kZrft\ efjL ;'wf/sf k|of;df a9L ;r]tsf ;fy lqmofzLn ePsf] b]lvof] eg] cleefjsx? ljleGg zLif{sdf lnO{g] z'Nssf sf/0f cfly{s ?kdf a9L lkl8t b]lvG5g\ . h;sf] sf/0f aRrfaRrLx? k9fO{ 5f8\g] u/]sf] klg e]§fOof] . k|frfo{ cleefjs;Fu a9L 3'nldn u/]sf] kfOof] . aRrfaRrL;Fu afnd}qL Jojxf/ u/]sf] e]§fOof] . lzIfs 5gf}6df /fhg}lts k|efj sd b]lvG5 eg] k|frfo{ lgo'lQm lagf k|lt:kwf{,z]o/ nufgLsf] cfwf/df, ;+:yfkssf] cfwf/df ljb\ofno Joj:yfkg ;ldltn] lgo'lQm u/]sf] e]§fOof] . h;sf] sf/0faf6 klg k|frfo{ cln a9L lg/+s'z ePsf] kfOof] . k|frfo{df ljb\ofnosf] x/]s If]qdf zlQmsf] k|efj a9L ePsf] kfOPsf] 5 . To:t} u/L z}Ifl0fs Joj:yfkgnfO{ k|efjsf/L agfpg k|frfo{ a9L nflu k/]sf] b]lvG5 . ljb\ofnon] tf]s]sf] ;dodf clgjfo{ ?kdf cltl/Qm sIff ;~rfng / s'g} sf/0faf6 ;dod} kf7 l;Wofpg ;lsPg eg] ljxfg a]n'sf u/]/ cyjf zlgaf/ sIff lnP/ eg] klg tf]lsPsf] kf7 l;Wofpg} kg]{ x'G5 . o;y{ o;sf] k/L0ffd ;+:yfut ljb\ofnosf] P;=Pn=;L= glthf /fd|f] /x]sf] 5 . o;df k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] k|efj kf/]sf] b]lvG5 . o;sf] ;fy;fy} ljb\ofyL{ ;/;kmfO{, ljb\ofnon] tf]s]sf] kf]zfs, skL snd lnP/ ljb\ofno cfpg] k/Lkf6L, sIffdf lgoldt x'g] cj:yf oL cflb s'/fx?df k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLn] k|ToIf k|efj kf/]sf] b]lvof] . o;nfO{ cg'zfl;t, dof{lbt, Jojl:yt agfpg k|frfo{ a9L nfuL k/]sf] kfOof] .


43
 




%=@ lgisif{
o; zf]w cWoogaf6 k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ;DaGwdf lg:s]sf] lgisif{nfO{ tn k|:t't ul/Psf] 5 .
k|frfo{n] k|efjsf/L z}Ifl0fs g]t[Tj k|bfg ug{ ;Sof] eg] ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ kIfsf] ljsf;df ;xof]u k'U5 . ljb\ofnosf] ldof] eg]sf] g} k|frfo{ xf] . gd"gf cWoogsf] qmddf 5gf}6 ePsf ljb\ofnosf k|frfo{x?df b]zsf] ljb\odfg kl/l:ylt tyf z}lIfs gLltsf] k|efj k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLdf k/]sf] eP tfklg /fhg}lts x:tIf]kaf6 eg] k|frfo{x? d'St /x]sf 5g\ . ljb\odfg z}lIfs gLlt, cfly{s cj:yf, ef}lts cj:yf, lzIfs sd{rf/L Joj:yfkg kIfn] k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLdf c;/ kfl//x]sf] b]lvG5 . o;sf cltl/Qm k|frfo{sf] 5gf}6 k|lqmof k|efjsf/L gx'g', k|frfo{x?nfO{ lbOg] tflndx? k|efjsf/L gx'g', ;/f]sf/jfnfx?sf] lkmtnf] cg'udg,k|frfo{nfO{ a9L clwsf/ k|Tofof]hgf x'g' / plrt d"NofÍgsf] sdL h:tf sf/s tTjx?n] k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efljt kfb{5 .

ljb\ofnodf x'g] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ k|efjsf/L agfpgsf] nflu k|frfo{nfO{ klxnf] ;'k/Lj]If0f agfPsf]klg b]lvG5 . o;sf] nflu ;do ;dodf k|frfo{sf] k]zfut ;Lk / Ifdtf a9fpgsf nflu tflndsf] Joj:yf ul/g' kb{5 . lzIfsx?nfO{ klg tflnd / k'gtf{huL tflnd lbOg' kb{5 . h;n] lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ k|ToIf ;xof]u k'¥ofpg] ub{5 . ljb\ofno eg]sf ;d'bfosf cfjZostf kl/k"lt{ ug{ :yflkt ePsf ;+:yfx? x'g\ . To;}n] ljb\ofnosf ;Dk"0f{ sfo{qmdaf/] a]nf a]nfdf ;d'bfonfO{ klg ;r]t u/fpg' cfjZos x'G5 . o; sfo{n] k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL k|efjsf/L aGg uO{ z}lIfs u'0f:t/df ;d]t j[l4 x'G5 . o;sf] ;fy} k|frfo{ lzIfs eGbf w]/} cg'ejL, tflnd k|fKt JolQm x'g'k5{ lsg ls p;df g} ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ ultljlw lge{/ x'g] ub{5 . o;sf] nflu k|frfo{nfO{ klg dflyNnf] lgsfoaf6 lgoldt ?kdf ;'k/Lj]If0f ul/g'k5{ . k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL ljb\ofnosf] ;Dk"0f{ kIfsf] k|ltlglwTj Ifdtf xf] . z}lIfs ;fdfu|L, k':tsfno, v]ns'b ;fdfu|L, kf7\ok':ts, oftfoftsf ;fwg, ;kmf zf}rfno, pko'Qm sIffsf]7f ePdf dfq lzIffsf] u'0f:t/ a9fpg ;xof]u k'Ub5 . h;sf nflu z]o/ ;b:ox?, ;+:yfks JolQmx?n] lrGtg ug{'kg]{ b]lvG5 .
44
 


cWoog If]qdf 5gf}6df k/]sf ljb\ofnosf] d"NofÍgsf ;fwgsf] ?kdf lnlvt, df}lvs, k|of]ufTds, lg/Gt/ d"NofÍg h:tf k/LIffsf ;fwgx?sf] k|of]u ug]{ u/]sf] b]lvG5 . ljb\ofnon] cleefjssf] /f]xj/df g} k|ult ljj/0f sf8{, pQ/ k'l:tsf dfkm{t ljb\ofyL{sf] glthf ljb\ofyL{ P+j cleefjsnfO{ hfgsf/L u/fpg] u/]sf] kfO{G5 .

cWoog If]qdf 5gf}6df k/]sf ljb\ofnosf k|frfo{x? k|lt:k|wf{af6 eGbf klg z]o/ xf]N8/x?af6, ;+:yfks ;b:ox?sf x}l;otaf6 5gf}6df k/]sf 5g\ . pgLx?nfO{ ljb\ofno ;~rfns ;ldltn] k"0f{ clwsf/ k|Tofof]hg u/]sf 5g\ . h;af6 pgLx?sf] lqmofsnfk lg/+s'z jf ldrfx k|j[lQ xfjL ePsf] b]lvG5 . lzIfs tyf sd{rf/Lx?sf] x]/fO{df lzIfs, sd{rf/Lk|lt ug]{ Jojxf/ k|hftflGqs b]lvb}g . k|frfo{sf] Jojxf/ lg/Ës'z jf ldrfx Jojxf/ 5 . o;nfO{ kl/jt{g u/L k|hftflGqs cfr/0f, Jojxf/ canDag ul/g' kg]{ ;f]rfO{sf] ljsf; ePsf] kfOof] eg] ljb\ofyL{ / cleefjssf] xsdf k|frfo{ cem} a9L ljb\ofnodf vl6g'kg]{, sIff cg'udgdf a9L nfuL kg{'kg]{, ljb\ofyL{ cg'zf;gdf a9L hf]8 lbg'kg]{ ;f]rfO{ /x]sf] kfOof] . nufgL stf{ jf z]o/xf]N8/x?sf] ;f]rfO{df k|frfo{ cem} a9L ljb\ofnodf v6L ljb\ofyL{ cg'zf;g / cleefjs e]63f6nfO{ tLj| kf/L ljb\ofnodf ljb\ofyL{ ;+Vof a9fOg'kg]{ pgLx?sf] ;f]rfO{ /x]sf] kfOof] .

45
k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kfg]{ tTjx? cGt{ut z]o/ ;b:o / ljb\ofno ;~rfns ;ldltn] k|frfo{nfO{ a9L clwsf/ k|Tofof]hg ug{', dflyNnf] lgsfoaf6 ljb\ofnosf] d"NofÍg / cg'udgsf] cefj x'g' h:tf kIfx? b]lvG5g\ . k|frfo{nfO{ a9L clwsf/ k|Tofof]hg u/]sf] sf/0faf6 k|frfo{n] lg/Ës'zz}nL, k]nfx k|j[lQ xfjL /x]sf] b]lvG5 . To:t} u/L lzIfs;Fu ;DalGwt tTjx?n] klg k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kf/]sf] b]lvG5 . To:tf tTjx? cGt{ut lzIfs;Fu k]zfut 1fg ;Lksf] cefj, lzIfsx?;Fusf] ;x;DaGw, OdfGbfl/tfsf] sdL, k|hftflGqs d"No / dfGotfsf] cefj, ;dfh;Fu ;dfof]hgsf] cefj OToflb . To:t} ljb\ofnosf] cfly{s P+j ef}lts kIfx?n] klg k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kf/]sf] kfO{G5 . h:t} M b/aGbLsf] sdL, ef}lts ;'ljwf cGt{ut sIffsf]7f ;fu'F/f] x'g', zf}rfno, k':tsfno, k|of]uzfnf, v]nd}bfg / z}lIfs ;fdfu|Lsf] cj:yf /x]sf] kfO{G5 . To:t} u/L k|frfo{x?nfO{ klg tflndsf] Joj:yf u/L sIff cjnf]sg, lg/LIf0f, k[i7kf]if0f, ;'emfj / k/fdz{ lbg ;Sg] Ifdtfjfg agfpg' kg]{ b]lvG5 .


gd"gf cWoogsf] qmddf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efjsf/L ?kdf cufl8 a9fpgsf] nflu k|frfo{n] k|hftflGqs g]t[Tjz}nL cjnDag ug{'kg]{, k|frfo{ lgo'lQmdf l6s] k|yf cGTo u/L k|lt:k|wf{af6 k|frfo{ lgo'lQm ul/g'kg]{ b]lvG5 . o;/L oL kIfdf ;'wf/ ug{ ;lsPdf z}lIfs u'0f:t/nfO{ j[l4 u/L k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efjsf/L t'Nofpg ;lsg] lgisif{ lgsflnPsf] 5 .

%=# ;'emfjx?
;'emfj eGgfn] u|x0f ug{ of]Uo x'gfsf] efj jf cj:yf pkof]lutf eGg] a'lemG5 . ;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL zLif{ssf] o; cWoogaf6 k|fKt glthfsf] cfwf/df s]Gb|Lo tx, sfof{Gjog tx / cg';Gwfg txsf nflu lgDg ;'emfjx? k|:t't ul/Psf] 5 . 
%=#=! s]Gb|Lo tx
46
k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ r':t, b'?:t, ;an, ;'b[9 P+j k|efjsf/L agfpgsf nflu ;/f]sf/jfnfx?sf] sfo{ ljefhg, clwsf/ k|Tofof]hg :ki6 ?kdf u/L cufl8 a9\g ;Sg] jftfj/0fsf] ;[hgf ug{ clek|]l/t ug]{5 . ;+:yfut ljb\ofnodf z]o/ ;b:ox? / ;+:yfkssf] uxg lhDd]jf/L x'bfF x'b} klg k|frfo{ lgo'lQmdf k|lt:kwf{Tds 9+uaf6 ug{ ;lsPdf k|frfo{sf] e"ldsf k|hftflGqs / ;+:yfsf] z}lIfs, k|zf;lgs, Joj:yfksLo cj:yf cem} dha't x'g] b]lvG5 . k|frfo{sf] Ifdtf ljsf;sf nflu ;do ;dodf lzIff dGqfno jf ljefuaf6 5f]6f] tyf nfdf] cjlwsf] tflndsf] Joj:yf ug{'kg]{ b]lvG5 . k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ k|efjsf/L agfpg ljb\ofno lg/LIfs tyf >f]tJolQmx?n] cfjZostfcg';f/ /fo, ;Nnfx / ;'emfj lbg'kg]{ b]lvG5 . k|frfo{ / lzIfssf] Ifdtf clej[l4 ug{ b]zleq tyf aflx/ ;do ;fk]If cWoog e|d0fsf] Joj:yf ul/g' kg]{ ;fGble{s b]lvG5 . z]o/ ;b:o, cleefjs / ljb\ofno;Fu ;/f]sf/ /fVg] ;/f]sf/jfnfx?sf] aLr ljb\ofnonfO{ s;/L cuf8L a9fpg ;lsG5 eGg] ;DaGwdf a]nf a]nfdf 5n5kmn, uf]i7L / cGt{lqmof sfo{qmdx? ;~rfng u/L cufl8 a9g' kg]{ b]lvG5 . lzIfsx?sf] k]zfut ;'/Iffsf] Uof/]G6L ug{sf lglDt klg ;xsf/L tj/af6 g} ;~rosf]ifsf] ;'ljwf lbg ;lsg] jftfj/0f to ug{'k5{ . cWoogsf] qmddf /x]sf ;+:yfut ljb\ofnosf] s]xL jif{sf] k|j]lzsf k/LIffsf] glthfnfO{ cWoog ubf{ ;Gtf]ifhgs /x]tf klg ljb\ofyL{ d"NofÍg kZrft\ pgLx?sf] pknAwL :t/nfO{ n]vfhf]vf u/L ;DalGwt ljifo lzIfsnfO{ k'/:sf/ jf b08sf] k/Llwleq Nofpg :ki6 gLlt lgod agfO{ sfof{Gjog ug{ ;s] ljb\ofyL{ pknlAw:t/ a9\g uO{ z}lIfs IfltnfO{ Go"gLs/0f ug{ ;lsg] s'/fnfO{ phfu/ ug]{5 . ljb\ofyL{ d"NofÍg, k/LIff k|0ffnL, 5fqj[lQ ljt/0f lzIfssf] tna eQf, ljb\ofno4f/f lgwf{/0f ul/g] ljleGg lsl;dsf z"Nsx?,kf7\ok':ts cflbsf] af/]df ;DalGwt lgsfon] ;do / kl/l:ylt cg';f/ :ki6 gLltx? lgdf{0f u/L ljb\ofnox?nfO{ hfgsf/L u/fO{ Ps?ktf Nofpg' kg]{ b]lvG5 . ;fy} ;+:yfut ljb\ofnodf b]lvg] JolQmjfbL ;f]r,lrGtgnfO{ ;DalGwt lgsfon] gLltut ?kd} cGTo u/L Ps?ktf Nofpg' kg]{ b]lvG5 . o;sf] ;fy;fy} ljb\ofnodf lzIfsx?sf] sfo{ef/ gLltut ?kdf g} lglZrt ul/g'kb{5 . lzIfsx?nfO{ cToGt} rfk x'g] u/]/ sfo{ef/ y'kfbf{ klg lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfk k|efjsf/L aGg ;Sb}g .


%=#=@ sfof{Gjog tx
k|frfo{n] cfˆgf] sfd, st{Jo / clwsf/nfO{ lzIff lgodfjnLdf ePsf] Joj:yfcg';f/ k|of]u ug{ ;Sg'k5{ . ljb\ofnosf] z}lIfs jftfj/0fnfO{ cem dof{lbt / k"0f{ cg'zfl;t agfpg k|frfo{n] lzIfs, ljb\ofyL{,ljb\ofno Joj:yfkg ;ldlt, z]o/ ;b:o, cleefjs;Fusf] ;DaGwnfO{ ;'dw'/ u/fO{ cem lg/Gt/tf lbg'kg]{ b]lvG5 . z}lIfs of]hgfsf] lgdf0f{ / k|of]uaf6 dfq lzIffsf] u'0f:t/ j[l4 ug{ ;lsG5 . To;}n] k|frfo{n] lgdf0f{ ug]{ of]hgf tyf cGo lzIfsx?4f/f lgdf{0f ul/g] of]hgfx?sf] lgdf{0f ug{ nufO{ sfof{Gjog ug{'kg]{ b]lvG5 . h;n] ubf{ k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL ljsf; x'g uO{ lzIf0f l;sfO{df ;'wf/ cfpg] 5 . lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfk ;'wf/ ug{ / lzIf0f l;sfO{nfO{ ;xh agfpg k|frfo{nfO{ ul/g] sIff cjnf]sg, lg/LIf0f, k[i7kf]if0f, gd"gf sIff k|bz{g h:tf sfo{ u/L cfjZostf cg';f/ ;'emfj, ;Nnfx / k/fdz{ lbO{ lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ ;'wf/ ug{ dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ug{'kg]{ b]lvG5 .
47
 


48
ljb\ofno ;d'bfo xf] ;d'bfosf] ljb\ofnosf] xf] eGg] efjgfdf cfwfl/t eO{ ljb\ofnosf] z}lIfs u'0f:t/ j[l4 ug{ ;do ;dodf cleefjs e]nf,z]o/ ;b:ox?sf] e]nf, ;]ldgf/, uf]i7L / ;r]tgfd"ns sfo{qmd ;d'bfo / ljb\ofnoaLr ug{sf nflu k|frfo{n] ljz]if Wofg lbg'kg]{ b]lvG5 . o;/L ;~rfng ul/g] cGt{lqmof, 5nkmn, ;]ldgf/ tyf uf]i7Laf6 k|fKt ;'emfj / ;NnfxnfO{ k|frfo{n] cfjZostf cg';f/ sfof{Gjog ul/g' kb{5 . k|frfo{, lzIfs / ljb\ofyL{ ;a}sf] lqsf]0ffTds ;xof]ufTds efjgfsf] ljsf; dfkm{t Ps csf{sf] ;d:ofnfO{ a'em]/ ;dfwfgsf pkfosf af/]df 5nkmn tyf cGt{lqmof ug]{ ul/Pdf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLdf ;'wf/ cfpg] b]lvG5 . s'g} klg s'/fsf] lg0f{o ubf{ k|frfo{ PSn}n] gu/L ;xeflutfd"ns lg0f{o k|lqmofnfO{ sfof{Gjog ug{'kg]{ b]lvG5 . ljb\ofnodf ;~rfng x'g] cltl/Qm lqmofsnfknfO{ Jojl:yt / dof{lbt 9+uaf6 lzIfsx?nfO{ lhDd]jf/L lbO{ ljb\ofyL{sf] ;lqmotfdf ;~rfng ug{'kg]{ x'G5 . k|frfo{n] ljb\ofnosf] nflu cfly{s >f]t h'6fpFbf ;/f]sf/jfnfx? ;a};Fu ;/;Nnfx ;dGjo u/L cufl8 a9\g'kg]{ x'G5 . ljb\ofnosf] jftfj/0f k"0f{ cg'zfl;t agfpg k|frfo{, lzIfs, ljb\ofyL{, z]o/ ;b:o / cleefjs lg/Gt/ k|oTgzLn /xg'k5{ . ljb\ofyL{x? ljb\ofno xftfleq / lzIfssf] gh/ cufl8 dfq cg'zfl;t aGg] t/ gh/ k5fl8 clgolGqt x'g] x'Fbf ljb\ofyL{x?nfO{ x[bob]lv g} cfTd;fy x'g] u/L lzIff lbg cfjZos 5 . ljb\ofno lg/LIfs tyf >f]t JolQmx?n] ljb\ofnosf] lg/LIf0f, cg'udg / d"NofÍg lg/Gt/ ug'{kb{5 . lzIfsx?sf sIffx? ;do ;dodf cjnf]sg u/L k[i7kf]if0f lbg] ug{'kb{5 . k|frfo{n] lzIfsx?nfO{ a9L k/LIffd'vL lzIf0f ug{ nufpg], k|Zgkq lgdf0f{ tyf skL hfFRg] sfdsf] af]em yKg] eGbf klg gofF vfnsf] d"NofÍg k|ljlwx? ckgfpg], sIffsf] sfo{ef/ 36fP/ eP klg lzIfsx?nfO{ ljb\ofyL{sf] x[bo kl/jt{g x'g] lsl;dsf] lzIff lbg] ug{ ;s]sf] v08df /fd|f] x'g] b]lvG5 . casf] g]t[Tjn] ljb\ofyL{nfO{ lzIf0f ubf{ x[bob]lv g} cfTd;fy x'g] u/L ;f]xL cg'?k lzIf0f ug'{kg]{ b]lvG5 . kf7\oqmd d'vL l;sfO{ eGbf klg cjwf/0ffd'vL l;sfO{df hf]8 lbg'kg]{, ljb\ofyL{n] l;s]sf s'/f ;do ;fGble{s x'g'kg]{, k/LIff4f/f dfq} geOsg cTofw'lgs d"NofÍg k|ljlw ckgfO{ ljb\ofyL{sf] d"NofÍg ug{'kg]{ h:tf s'/fdf Wofg lbg'kg]{ b]lvG5 . ljb\ofyL{nfO{ vfFnL efF8f ;Dem]/ kfgL vGofpg] xf]Og sL pgLx?nfO{ ;'Gb/ km"n ;Dem]/ To;nfO{ km"Ng, kmNg / km}ng lbO{ ;'Gb/ km"naf/L agfpg] tkm{ Wofg lbg'kg]{ x'G5 .


49
k|frfo{ cfˆgf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efjsf/L u/fpg cfkm" ljifoj:t'df bIf, cWoogzLn, OdfGbf/, ;xof]uL, ;dfh;Fu ;dfof]hg Ifdtf ePsf], st{Jolgi7, k|hftflGqs / ;dosf] dfucg';f/ k/Ljt{gzLn x'g'kg]{ b]lvG5 . o;/L /fi6«n] lgdf{0f u/]sf] gLlt lgodx?sf] sfof{Gjog eP gePsf] hfgsf/L lng ;Dalwt lgsfon] klg ljz]if lgu/fgL, cg'udg /fVg'kg]{ b]lvG5 .


lhNnf lzIff sfof{no, KofA;g, Pg KofA;g ljb\ofnosf nflu :yfgLo txsf] ;a}eGbf glhssf] z}lIfs k|zf;lgs OsfO xf] . k|zf;gnfO{ a9L k|efjsf/L / ;Ifd agfpg s]Gb|n] :yfgLo txnfO{ cg'udg / ;'k/Lj]If0f ug]{ bfloTj ;'lDkPsf] x'gfn] lgoldt ?kdf ljb\ofno lg/LIfs, >f]tJolQm jf clwsf/ k|fKt JolQmaf6 ljb\ofnosf] cg'udg / d"NofÍg u/fpg' k5{ . h;af6 k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ yk ;Ifd agfpg] ub{5 . o;sf] ;fy ;fy} lhNnf lzIff sfof{no, KofA;g, Pg KofA;gn] k|zf;lgs cg'udg / ;'k/Lj]If0f dfq gu/L lzIf0f l;sfO{df ;'wf/ Nofpg / k|frfo{nfO{ k[i7kf]if0f k|bfg ug{ lgoldt ?kn] z}Ifl0fs ;'k/Lj]If0fdf a9L Wofg s]lGb|t ug{'kg]{ b]lvG5 .

%=#=# cg';Gwfg tx
o; cWoogsf] qmddf ;d]6\g g;lsPsf / casf] cg';Gwfgn] ;d]6]g' kg]{ kIfnfO{ oxfF pNn]v ul/Psf] 5 h;nfO{ o;k|sf/ JoQm ug{ ;lsG5 .

ljb\ofnosf] z}lIfs u'0f:t/nfO{ :t/Lo agfpgsf nflu slt / s'g ;dodf kf7\ok':ts, kf7\oqmd, z}lIfs ;fdu|L, lzIfs lgb]{lzsf cfjZostf kg]{ xf] ;f] sf] af/]df z}lIfs ;q ;'? x'g' eGbf ^ dlxgf klxnf g} cfjZostf cg';f/ cg';Gwfg u/L tYofÍ pknAw u/fpg'kg]{ b]lvG5 . ;+:yfut ljb\ofnodf ljb\ofyL{x? lzIfs, k|frfo{sf] cufl8 c;n aGg] t/ cfFvf 5Ng kfP kl5 pTb08 :jefj b]vfO{ xfNg] k|j[lQ ePsf] sf/0fn] ubf{ casf] cg';Gwfgdf afnssf] :jefjsf] dgf]j}1flgs cWoog ug{' klg ;fGble{s x'G5 . k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ ;Ifd t'Nofpg k|frfo{nfO{ s] s:tf k]zfut tflndsf] cTofjZostf k5{ . ;f] sf] af/]df klg cWoog cg';Gwfg ug{' pko'Qm x'G5 . ;+:yfut ljb\ofnosf k|fo h;f] k|frfo{x? ;+:yfks ;b:o jf z]o/ ;b:oaf6 g} rog ul/G5 g ls k|lt:kwf{Tds tl/sfaf6 o;sf] k5fl8 n's]sf] ;To tYo s'/f s] xf] casf] cg';Gwfgdf cWoogsf] zLif{s agfOg' pko'Qm x'G5 . jt{dfg kl/k]Iodf ljb\ofyL{x? dfWolds txdf k'u]kl5 lzIfs, k|zf;g / cleefjs ;a} kIf k|j]lzsf k/LIffd'vL eO{ dfq} ljifoj:t'sf] pRr 1fg lbnfpg] p2]Zon] ljb\ofyL{nfO{ k7g kf7gdf dfq} hf]8 lbg] t/ p;sf] ;+j]ufTds, efjfgfTds ljsf; tkm{ Wofg glbg] sf/0fn] ljb\ofyL{x? d'6' gePsf] ckfË cyf{t oGq dfgj h:t} ag]sf 5g\ . t;y{ casf] cWoogdf dfWolds txdf ljb\ofyL{sf] ;+j]ufTds, efjfgfTds ljsf;sf] lglDt lzIf0f ljlw zLif{snfO{ cWoog ug{' pko'Qm x'G5 . k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kfg]{ dxTjk"0f{ kIf cfly{s kIf / To;sf] kf/bzL{ lsl;daf6 Joj:yfkgsf] af/]df cWoog ug{'kg]{ b]lvG5 . ljb\ofnosf] k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nLsf] cWoog ubf{ To;sf] ;]jf If]qsf] ;fdflhs, ;f+:s[lts cj:yfsf] klg cWoog ug{'kg]{ b]lvG5 . ljb\ofnosf] Joj:yfksLo g]t[Tj ug]{ JolQmdf lzIfs,ljb\ofyL{, cleefjs Pj+ ;/f]sf/jfnfsf] dgf]lj1fgsf] x'g' cfjZos x'G5 . t;y{ casf] cg';Gwfgdf ;/f]sf/jfnfsf] Jojxf/sf] cWoog ug{' klg ;fGble{s x'G5 . cWoog cg';Gwfg;Fu ;Da4 lgsfox?n] klg o; zLif{sdf cWoog cg';Gwfg ug{ efjL cg';Gwfgstf{x?nfO{ yk k|f]T;flxt ug{'kg]{ b]lvG5 .
  
;Gbe{ ;"rL
zdf{, dxf>d -@)^#_ ljb\ofnosf] Joj:yfkgdf ;d'bfosf] ;xeflutf, jt{dfg r'gf}tL /
     efjL ;Defjgf, eQmk'/ M z}lIfs ;"rgf ;Fufnf] @)^% ;fgf]l7dL eQmk'/ .
uf}td, ejgfy -@)^(_, k|wfgfWofkssf] z}Ifl0fs g]t[Tjz}nL ck|sflzt zf]wkq, cflbslj               efg'eQm SofDk;, bdf}nL tgx'F .
clwsf/L, kml0fGb| k|;fb -@)^*_, ljb\ofnosf] z}Ifl0fs Joj:yfkgdf k|wfgfWofkssf] e"ldsf ck|sflzt zfwkq, k[YjLgf/fo0f SofDk;, kf]v/f sf:sL .
9sfn, ;Ltf s'df/L -@)^(_, ljb\ofnodf z}Ifl0fs ;'wf/sf] Joj:yfkgdf k|wfgfWofkssf]                                                        e"ldsf ck|sflzt zf]wkq dx]Gb|/Tg SofDk;, tfxrn sf7df8f}+ .
sf]O/fnf, ljb\ofgfy / rGb| axfb'/ >]i7, -@)^&_,df pb[t Sofdj]n -!(^*_, z}lIfs
Joj:yfkg /  ;+u7gfTds Jojxf/ sf7df8f}+ M /Tg k':ts e08f/ .
dfWolds lzIff ljsf; kl/of]hgf -@)%$_, k|wfgfWofks sfo{ k'l:tsf, sf7df8f}+ M g]kfn
;/sf/, lzIff dGqfno .
g]kfn ;/sf/, lzIff dGqfno -@)%&_, k|fylds ljb\ofno, k|wfgfWofks tflnd k'l:tsf .
zdf{, s]z' -@)^&_, ljb\ofno Joj:yfkgdf g]t[Tjsf] k|efj ck|sflzt zf]wkq k[YjLgf/fo0f    SofDk;, kf]v/f sf:sL .
u'/fFufO{, k'0odfof -@)%*_, k|fylds ljb\ofnbosf k|wfgfWofkssf] g]t[Tjz}nL, sL{ltk'/ sf7df8f}+.
9sfn, ;'bz{g -@)^!_, dfWolds ljb\ofnosf] lzIf0f l;sfO{ ;'wf/df k|wfgfWofkssf] e"ldsf Ps cWoog ck|sflzt zf]wkq, dx]Gb|/Tg SofDk;, tfxrn sf8df8f}+ .

 cg';"rL – Ps
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{x?sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL
5gf]6df k/]sf ;DalGwt ljb\ofno / JolQmx?sf] ljj/0f
qm=;=
ljb\ofnosf] gfd
5gf]6df k/]sf ;DalGwt JolQmx?
!
>L lu|gNof08 Ps]8lds\ jf]l8{Ë :s"n
k|frfo{ >L ljdn vqL
lj=Jo=;= cWoIf >L dx]z vqL
lzIfs >L clgtf x8\vn]
ljb\ofyL{ >L ldng ;fksf]6f
ljb\ofyL{ >L cflzsf >]i7
@
dgf;n' cf=df=lj=
k|frfo{ >L xl/rGb| clwsf/L
lj=Jo=;= cWoIf >L kbd a= clwsf/L
lzIfs >L kjg sfsL{
ljb\ofyL{ >L k"hf yfkf
#
lbklzvf jf]l8{Ë :s"n
k|frfo{ >L s]jn k|;fO{
lj=Jo=;= cWoIf >L /fdd0fL lwtfn
lzIfs >L ;dg s'df/ >]i7
ljb\ofyL{ >L k'hg kl/of/
$
gf]6«]8\ofd p=df=lj=
k|frfo{ >L l;i6/ OefGhLnf
lj=Jo=;= cWoIf >L ljqmd lkof
lzIfs >L nIdL uf}td
ljb\ofyL{ >L k|]/0ff e§/fO{



cg';"rL – b'O{
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL
lj=Jo=;= cWoIfsf nflu cGt/jftf{ k|ZgfjnL

lhNnf M tgx'F               uf=lj=;=÷g=kf=                           ldlt M
k|frfo{sf] gfd M                                                       z}lIfs of]Uotf M
ljb\ofnosf] gfd M                                                    cg'ej jif{ M
7]ugf M

!_ k|frfo{x?nfO{ sfo{sf] lhDdf s;/L lbg'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@_ k|frfo{x?sf] e"ldsf s:tf s:tf If]qdf /xg] ub{5g\ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

#_ tkfO{ z}Ifl0fs ;'wf/sf] Joj:yfkgdf k|frfo{sf] e"ldsfk|lt ;Gt'i6 x'g'x'G5 <

==============================================================================================================================================================================================================================================

$_ tkfO{sf] ljrf/df k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLnfO{ k|efj kfg]{ kIfx? s] s] xf]nfg\ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

%_ ljb\ofnosf] g]t[Tj lng' ePsf k|frfo{nfO{ tkfO{ s'g} ;'emfj / ;Nnfx lbg rfxg'x'G5 ls <
==============================================================================================================================================================================================================================================

^_ tkfO{sf] ljrf/df k|frfo{n] s'g kIfsf] ljsf;df a9L hf]8 lbg'k5{ <
       s_ ef}lts           v_ z}lIfs

&_ k|frfo{ / lzIfssf] sfo{ d"Nofª\sg s;/L ug{'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

*_ z}Ifl0fs Joj:yfkg k|efjsf/L agfpg k|frfo{sf] e"ldsfdf ;'wf/ ug{ s] s] ug{'knf{ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

(_ k|frfo{sf] pkl:ylt ljb\ofnodf slQsf] lgoldt kfpg'ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!)_ k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLsf] sf/0faf6 ljb\ofno / ;d'bfodf s:tf] k|efj k/]sf] cg'ej ug{'ePsf]    5 <

==============================================================================================================================================================================================================================================





æ;xof]usf] nflu wGojfbÆ


       

 cg';"rL – tLg
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL
ljb\ofnosf k|frfo{sf] nflu k|ZgfjnL

lhNnf M tgx'F               uf=lj=;=÷g=kf=                           ldlt M
k|frfo{sf] gfd M                                                       z}lIfs of]Uotf M
ljb\ofnosf] gfd M                                                    cg'ej jif{ M
7]ugf M

tnsf k|Zgx?df pko{'Qm ljrf/ lbO{ ;xof]u ul/lbg' x'g cg'/f]w ub{5' .
!_ k|frfo{ eO{ g]t[Tj ;dfNg' ePsf] slt jif{ eof] <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@_ k|To]s jif{ ljb\ofnosf] jflif{s sfo{of]hgf lgdf{0f ug]{ ug{' ePsf] 5 <
       s_ 5                v_ 5}g

#_ ljb\ofnosf] k|frfo{ ePkl5 ljb\ofnosf] ef}lts, z}lIfs / k|zf;lgs ;a} kIfnfO{ x]g{'kg]{ x'G5, ;donfO{ s;/L Joj:yfkg ug]{ ug{' ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================
  
$_ tkfO{sf] ljb\ofnodf cfjZos z}lIfs ;fdfu|Lx? pknAw 5g\ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

%_ k|frfo{sf] x}l;otaf6 tkfO{n] lzIfsx?sf] sIff cjnf]sg ug{' ePsf] 5 <
       s_ 5                v_ 5}g

^_ tkfO{n] lzIfsx?sf] sIff cjnf]sg ug{' ePsf] 5 eg] cjnf]sg kZrft\ lzIfsnfO{ k[i7kf]if0f lbg' ePsf] 5 <
       s_ 5                v_ 5}g

&_ jflif{s Go"gtd\ k9fO{ ;~rfng x'g'kg]{ lbg gk'u]df j}slNks Joj:yf s] ug{' ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================


*_ ljleGg cltl/Qm lqmofsnfkdf lzIfs tyf ljb\ofyL{sf] ;lqmotf s:tf] /x]sf] kfpg'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================
 (_ lzIfsx?sf] cg'kl:yltdf vfnL x'g cfpg] lkl/o8x?nfO{ s;/L ;~rfng ug]{ ug{'ePsf]    5 <

==============================================================================================================================================================================================================================================
!)_ ljb\ofyLx?sf] k/LIff ;DaGwL glthfnfO{ cleefjsx? ;dIf s;/L hfgsf/L u/fpg] ug{'ePsf] 5 <

==============================================================================================================================================================================================================================================
!!_ k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL s] sf/0fn] a9L zlQmzfnL aGg ;S5 <
  s_ kf/bzL{tf       v_ g}ltstf          u_ of]Uotf           3_ lgod sfg'gsf] kfngf

!@_+ tkfO{ k|frfo{ ePkl5 ljb\ofnosf] s'g s'g kIfdf ;'wf/ ePsf] kfpg'ePsf] 5 <

==============================================================================================================================================================================================================================================
!#_ ljb\ofnosf] k|frfo{ eO{ sfd u/L /x]sf] ;dodf tkfO{nfO{ s'g} ;d:of cfOk/]df To;nfO{ s;/L ;dfwfg ug]{ tkm{ nfUg' x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================
!$_ ;+:yfut lg0f{o s;/L lng] ug{' ePsf] 5 <
  s_ a}7s a;]/             v_ PSn}

!%_ lzIfs Joj:yfkg s;/L ug{'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!^_ ljb\ofyL{, lzIfs / cleefjs cGt/lqmof slt–slt ;dodf ug{'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

æ;xof]usf] nflu wGojfbÆ







cg';"rL – rf/
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL
lzIfssf nflu k|ZgfjnL
lhNnf M tgx'F               uf=lj=;=÷g=kf=                           ldlt M
k|frfo{sf] gfd M                                                       z}lIfs of]Uotf M
ljb\ofnosf] gfd M                                                    cg'ej jif{ M
7]ugf M

tnsf k|Zgx? pko{'Qm ljrf/ lbO{ ;xof]u ul/lbg'x'g cg'/f]w ub{5' .
!_ tkfO{n] o; ljb\ofnodf k|lt:kwf{af6 jf JolQmut ;Dks{af6 s;/L k|j]z ug{' eof] <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@_ tkfO{sf] ljb\ofnodf k|frfo{af6 tkfO{nfO{ lzIf0f l;sfO{ k|lqmofdf k|f]T;fxg ug]{ sfo{ x'G5 ls x'b}g < olb x'G5 eg] s] s] x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

#_ tkfO{sf] ljb\ofnodf k|frfo{ k9fO{k|lt sltsf] nugzLn /x]sf] kfpg'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

$_ ljb\ofnosf] z}lIfs u'0f:t/ /fd|f] agfpg k|frfo{n] s] s:tf sfdx? ug{'knf{ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

%_ tkfO{sf] ljb\ofnosf] k|frfo{sf] k|efj ;d'bfodf s:tf] /x]sf] kfpg'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

^_ tkfOnfO{ s:tf cj:yfdf ljb\ofnodf sfd ug{ ufx|f] ePsf] dx;'; x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

&_ Pp6f ljb\ofnosf] c;n k|frfo{df g]t[Tjz}nL ;DaGwL s] s:tf u'0fx? x'g' cfjZos 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

*_ tkfO{sf] ljb\ofnodf l;sfO{ jftfj/0f lgdf0f{df k|frfo{sf] e"ldsf s:tf kfpg'ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

(_ tkfO{sf] ljb\ofnodf k|frfo{n] ;d]6\g g;s]sf s]xL kIf b]Vg'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!)_ tkfO{sf] ljb\ofnosf k|frfo{sf] g]t[Tjz}nL k|hftflGqs 5 jf lg/ª\s'z 5 .
==============================================================================================================================================================================================================================================

!!_ tkfO{sf] ljb\ofnodf z}lIfs:t/ psf:gsf] nflu k|frfo{n] a]nf a]nfdf a}7s /fVg] ug{'x'G5 jf x'b}g\ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!@_ ljb\ofnodf /flvg] a}7sdf tkfO{x?nfO{ ;dfj]z ul/G5 jf ul/b}g <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!#_ tkfO{sf] ljb\ofnodf sdhf]/ tyf ;d:ofd"ns ljb\ofyL{sf nflu s] Joj:yf 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!$_ k|efjsf/L lzIf0f ug{sf nflu k|frfo{af6 s] s:tf pTk|]/0ff hufpg] sfo{ ePsf 5g\ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!%_ tkfO{sf] ljb\ofnodf k|frfo{af6 a]nf a]nfdf sIff lg/LIf0f / cjnf]sg x'g] u/]sf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

!^_ lg/LIf0f ul/G5 eg] lg/LIf0f kZrft\ k|frfo{af6 k|fKt ;'emfjx? s] s:tf 5g\ <
==============================================================================================================================================================================================================================================
!&_ lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfk k|efjsf/L agfpg k|frfo{sf] e"ldsfdf ;'wf/ ug{ s] s]
    ug{'knf{ <
==============================================================================================================================================================================================================================================
!*_ tkfO{sf] ljb\ofnodf cfOk/]sf tTsfnLg ;d:ofnfO{ k|frfo{n] s;/L ;dfefg ug{'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================



!(_ k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLk|lt cleefjssf] wf/0ff s:tf] /x]sf] kfpg'ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@)_ ljb\ofnodf ;~rfng x'g] cltl/Qm lqmofsnfkx?df k|frfo{sf] g]t[Tj s:tf] /x]sf] kfpg'ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@!_ lzIf0f l;sfO{ lqmofsnfknfO{ lnP/ lzIfs, ljb\ofyL{ / cleefjsaLr cGt/lqmof sfo{qmdx? k|frfo{n] a]nf a]nfdf ;~rfng ug]{ ug{' ePsf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@@_ ljb\ofnodf zf}rfno, vfg]kfgL, sIffsf]7f Joj:yfkg cj:yfdf k|frfo{n] slQsf] dxTj lbg'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@#_ tkfO{sf] ljb\ofnon] lhNnf :t/Lo Pj+ ;|f]ts]Gb| :t/Lo sfo{qmdx?df slQsf] ;xeflutf hgfpg] u/]sf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@$_ ljb\ofnosf k|frfo{ / lzIfsaLr ;x;DaGw s:tf] /x]sf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@%_ tkfO{sf] ljb\ofnodf k|frfo{sf] cg'kl:yltdf ;xfos k|frfo{sf] Joj:yf ul/Psf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================



æ;xof]usf] nflu wGojfbÆ






cg';"rL – kfFr
;+:yfut ljb\ofnosf k|frfo{sf] Joj:yfksLo g]t[Tjz}nL
ljb\ofyL{sf nflu cGt/jftf{ k|ZgfjnL

ljb\ofyL{sf] gfd M.                         sIff M                      /f]]n g+= M
ljb\ofnosf] gfd M                         7]ugf M                     lnË M
                                               
!_ ltdL slt sIffdf k9\5f}+ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

@_ ltd|f] gfd s] xf] <
==============================================================================================================================================================================================================================================

#_ ltd|f] ljb\ofnodf ;~rfng x'g] g]t[Tj ljsf; ;DaGwL sfo{qmddf ltdL efu lnG5f}+ jf
lnb}gf}+ <
==============================================================================================================================================================================================================================================

$_ ltd|f] ljb\ofnodf k|frfo{sf] g]t[Tjz}nLk|lt ltdL slQsf] ;Gt'i6 5f}+ .
==============================================================================================================================================================================================================================================
%_ ltd|f] ljb\ofnodf ljb\ofyL{ dfem k|frfo{sf] k|efj s:tf] /x]sf] 5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================
^_ ltdLnfO{ ltd|f] ljb\ofnosf] k|frfo{sf] s'g kIf /fd|f] nfU5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================

&_ ltd|f] ljb\ofnodf ePsf d'Vo ;d:ofx? s] s] x'g <
    ==============================================================================================================================================================================================================================================
*_ ltdLnfO{ ltd|f] ljb\ofnodf s] eOlbof] eg] k7gkf7g /fd|f] / k|efjsf/L x'g] lyof] h:tf]
   nfU5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================
(_ ltd|f] ljbofnodf cltl/Qm lqmofsnfkk|lt k|frfo{sf] slQsf] rf;f] /x]sf] kfpF5f} .
==============================================================================================================================================================================================================================================
!)_ ltd|f] ljb\ofnodf ;dod} kf7\ok':ts k|fKt gePdf k|frfo{n] To:tf] ;d:ofnfO{ s;/L ;dfwfg ug{'x'G5 <
==============================================================================================================================================================================================================================================


æ;xof]usf] nflu wGojfbÆ